"Fransanın Qlobal Gamble və ABŞ Dilemması Fransada son həftələrdə Vaqner üsyanı və küçə hadisələri ilə bağlı zəncirin son halqası Nigerdə hərbi çevrilişlə açılan yeni cəbhə oldu. Hələ burada heç bir güllə atılmasa da, beynəlxalq güc balanslarının yeni balansının Sahel bölgəsində və Qərbi Afrikada yerləşdirildiyinə və zorakılıq ehtimalına görə bunu söyləmək yanlış olmaz. Məlum olduğu kimi, Sahel və Qərbi Afrika, xüsusilə qərb bölgəsi, zəngin yeraltı və minerallarla zəngin keçmiş Fransa müstəmləkə ölkələrinin də cəmləşdiyi bölgədir. Niger, Mali, Burkina-Faso, Qvineya, Seneqal qarışıqlığın ortasındadır".
Bu barədə Bizimyol.info xəbər portalına BAU ULMER müdürü, politoloq İhsan Alpargın danışıb. O, qeyd edib ki, Qərbi Afrika çox uzun müddət Fransanın müstəmləkəsi altında idi və Əlcəzairdən fərqli olaraq onun institusional strukturları və millət formalaşması geridə qalmışdı. Burkina Fasonun simvolik lideri Sankara və onun xələflərinin taleyi ilə bölgədə hökm sürən parçalanmış qəbilə quruluşu və korrupsiyaya uğramış oyuncaq rejimlər, hətta Fransa və digər qərb ölkələrinin şirkətləri qondarma rejim altında olduqda belə, bölgənin resurslarının və insanlarının istismarına icazə verdi. Soyuq müharibədən sonra qurulmağa çalışılan “yeni dünya düzəni” 2010-cu ildən sonra ABŞ və Qərbin əhatəsində olduğunu hiss edən Rusiya, Çin və Hindistan kimi dövlətlər tərəfindən çaşdırılıb daha revizionist xarici siyasət yolunu açdı.
BAU ULMER müdürü, politoloq İhsan Alpargın“90-cı illərə qədər fransız və ingilis şirkətləri bazarda hədsiz üstünlüyə malik olduqları halda, ABŞ şirkətləri də investisiyalarını artırdılar və 2000-ci illərdə Çin Hindistanla yanaşı Afrika bazarında özünü yaxşı tərəfdən göstərməyə başladı. Bu gün Çin, böyük infrastruktur sərmayələri ilə bölgədəki bütün Aİ ölkələrini balanslaşdırıb. Buna uzun illərdir ki, Mərkəzi və Şimali Afrikada davam edən Rusiya sərmayələrini və nəhayət, Nigerdə göründüyü kimi bu sahədəki əməliyyat gücünün artırılmasını da əlavə etsək, görərik ki, balanslaşdırmada yeni bir xətt açılıb”-deyən politoloq bildirib ki, Türkiyənin Afrikada, xüsusən də Qərbi və Şimali Afrikada varlığını, son illərdə etdiyi böyük dönüşü yaxşı başa düşmək lazımdır. Onun sözlərinə görə, Fransa uzun illər Mali və Qvineyada anti-imperialist xunta və xalq hərəkatları ilə mübarizə aparıb və mübarizədə məğlub olub. Sonra o, Burkina Fasodan geri çəkildi.
Bəs Nigerdəki hərəkat niyə bu qədər səs-küy yaratdı?
Cavab əslində diqqətimizi yenidən başqa kursa yönəldir...
“Nigeriya, Nijer məsələsində ən yüksək səs və ECOWAS-ı təcili toplantıya, eyni zamanda müdaxiləyə dəvət edir. Bəs keçmiş Britaniya koloniyası və ABŞ-ın ən böyük sərmayələri olan Nigeriya bu tənlikdə hansı yeri tutur? Məlum olduğu kimi, Nigeriya regionun ən böyük və ən sıx əhalisi olan, zəngin neft və təbii qaz yataqlarına malik olan və Qvineya körfəzinin logistik bazası olan ölkəsidir. Gücünü beynəlxalq investisiyalardan və enerji ixracından əldə etdiyi gəlirdən alır. Yaxın gələcəkdə Rusiyaya alternativ enerji mənbələrinə çatmaq üçün böyük səylər göstərən AB-nin can damarı olacaq yeni boru xətti layihəsinin Nigeriyadan başlayaraq, Niger və Əlcəzair üzərindən Avropaya çatdırılması planlaşdırılırdı”-deyə İhsan Alpargın əlavə edib.
Politoloqun fikrincə, Nigerin Fransaya uran və qiymətli metallar satışını ləğv etməsi və resursların milliləşdirilməsindən qat-qat vacib və təsirli olan məsələ, əslində Avropanın enerji ehtiyaclarının ödənilməsinin pozulmasıdır.
İlahin, Bizimyol.info
