20-ci əsrdə ardıcıl iki böyük dünya müharibəsində ağır itkilər verən və məğlub olan tərəfdə olan Almaniya hazırda dünyanın 5 ən böyük iqtisadiyyatından biri hesab olunur. Bəs, böyük inkişafı, sabit inkişafı ilə bütün dünyanın nümunə götürməli olduğu bu ölkə keçmişdə aldığı ağır zərbələrə baxmayaraq, bu günə necə gəlib?
Bizimyol.info "webtekno"ya istinadən xəbər verir ki, tarixdə görünüb ki, müharibələr dəfələrlə ölkələrin və xalqların taleyini kökündən dəyişib və çox vaxt məğlub olanlar nə qədər çalışsalar da, əvvəlki qüdrətlərini heç vaxt bərpa edə bilmirlər. Bununla belə, alman xalqı ən böyük istisnalardan biridir və bu, hər zaman belə olmadığını göstərir.
İmperator II Vilhelm və Adolf Hitlerin rəhbərliyi ilə I və II Dünya Müharibələrində iştirak edən və hər ikisində ağır məğlubiyyətlərlə məyus olan Almaniya müharibədən sonrakı dövrdə tarixdə nadir möcüzəyə imza atıb. İkinci Dünya Müharibəsinin yaratdığı dağıntılardan sonra yenidən qurulan ölkə yüksək texnologiyası, nəhəng iqtisadi infrastrukturu və mədəni sərvətləri ilə 21-ci əsrdə dünya siyasətinin mühüm oyunçusuna çevrilib.
Keçmişdə dəfələrlə müharibələrin acı tərəfi ilə üzləşməli olan Almaniyanın bütün mənfiliklərə baxmayaraq bu günlərə necə gəldiyini anlamaq üçün bu gün keçmişdən bu günə tarixi bir səyahətə çıxacağıq.
Müharibədən sonra heç bir yerdə doğulan iki ölkə: Qərbi və Şərqi Almaniya (1945-1949)
İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Müttəfiq dövlətlərin yenidən qurduğu Almaniya üçün “yoxluqda doğulmuş ölkə” tərifini rahatlıqla istifadə edə bilərik. Müharibənin yaratdığı böyük dağıntıların və xaosun yaşandığı Mərkəzi Avropa kimi bir bölgədə yenidən qurulan ölkə müharibənin nəticələrinin öhdəsindən gəlmək və yenidən inkişaf etmək üçün ciddi səy göstərməli oldu.
Üstəlik, bütün bu ağır şərtlər kifayət etməmiş kimi, yeni dövlət 1949-cu ildə müttəfiq qüvvələrin nəzarəti altında Qərbi Almaniya və Şərqi Almaniya olmaqla iki yerə bölündü. Bu dövrdə İngiltərə, Fransa və ABŞ ilə əməkdaşlıq edən Qərbi Almaniya hökuməti ölkənin yenidən qurulması və iqtisadi inkişafı üçün ciddi səylər göstərdi.
ABŞ Marşal Planı və Soyuq Müharibə dövründə iqtisadi bərpa (1948-1955)
Böyük bölünmədən sonra Böyük Britaniya, Fransa və ABŞ-ın işğal zonalarını birləşdirərək qurduğu Qərbi Almaniya bu prosesdəki idarə formasına görə Almaniya Federativ Respublikası adlandırıldı. Yeni ölkə, xüsusilə Avropanın müharibədən sonrakı yenidən qurulmasını və iqtisadiyyatın bərpasını dəstəkləmək üçün Birləşmiş Ştatlar tərəfindən hazırlanmış Marşal Planı çərçivəsində böyük yardım aldı.
Sözügedən yardım Almaniyada müharibədən sonra faktiki olaraq dağılmış binaların bərpası, infrastrukturun gücləndirilməsi və iqtisadi fəaliyyətlərin canlandırılması üçün istifadə edilib.
Sikkənin arxa tərəfində Şərqi Almaniya zülmkar Sovet İttifaqının nəzarəti altında çox yavaş inkişaf edirdi. Bu dövrdə Şərqi və Qərbi Almaniyanın müxtəlif səviyyələrdə inkişafı iki ölkənin, xüsusən də bir-birinin ardınca yerləşən ölkələrin həyat şəraitinin xeyli fərqlənməsinə səbəb olmuş, həmçinin ABŞ ilə Sovet İttifaqı arasında hakimiyyət uğrunda mübarizə Alman xalqına dərindən təsir edəcək kəskin fərqlənməyə səbəb oldu.
İqtisadi Möcüzə Dövrü: "Wirtschaftswunder" (1950-1960-cı illər)
ABŞ-ın yardımı ilə yenidən strukturlaşma prosesini tez bir zamanda başa çatdıran Qərbi Almaniya 1950-ci illərdə müharibənin gətirdiyi dağıntıdan tez bir zamanda xilas oldu və indiki böyük iqtisadiyyatının formalaşmasına imkan verəcək yeni dövrə qədəm qoydu. "Wirtschaftswunder" adlanan "iqtisadi möcüzələr" dövründə Almaniyanın sənaye istehsalı və ixracı çox artdı.
Xüsusilə, 19-cu əsrin sonlarında qurulan, lakin müharibə dövründə bağlanmaq ərəfəsində olan bir çox şirkətlər bu dövrdə yenidən dirçəldilər və dünya miqyasında rəqabətədavamlı oldular. Beləliklə, gələcəkdə uzun müddət avtomobil istehsalı və kimya sənayesi kimi bir çox fərqli sektorda zirvədə olacaq Alman məhsulları ilk dəfə bu dövrdə məşhurlaşmağa başladı.
Lakin "Wirtschaftswunder" dövründə yaşanan böyük sənayeləşmə ölkədə işsizlik səviyyəsinin azalmasına, həyat səviyyəsinin yüksəlməsinə və rifah səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb oldu. Alman iqtisadiyyatı bu dövrdə ilk dəfə sürətlə inkişaf edərək dünya ticarətində mühüm rol oynamağa başladı.
Şərq və Qərb və Berlin divarı arasındakı böyük fərq (1960-1980)
Qərbi Almaniya 1960-cı illərdə "Wirtschaftswunder" kimi tanınan böyük inkişaf dövründən sonra əldə etdiyi sənaye və texnologiya yönümlü iqtisadiyyatını genişləndirməyə davam etsə də, rifah səviyyəsi aşağı qonşu ölkə olan Şərqi Almaniyada heç də arzuladığı kimi getmirdi.
Qərbin iqtisadi və mədəni sahədə yaşadığı möcüzəvi inkişaf bu dövrdə Şərqə nisbətən çox daha yaxşı həyat şəraiti ilə nəticələnmiş və Şərqi Almaniyada bir çox vətəndaşın Qərbə köçmək istəyinə səbəb olmuşdur. Bunun üzərinə Soyuq Müharibə dövründə hələ də ABŞ ilə rəqabətdə olan Sovet İttifaqı Şərqi Almaniyadan Qərbi Almaniyaya böyük bir köçün qarşısını almaq üçün iki ölkənin sərhəd şəhəri Berlində böyük bir divar inşa etməyə başladı.
Bu proses boyu inkişafını sürət kəsmədən davam etdirən Qərbi Almaniya 1970-ci illərdə bir çox sənayenin daha çox işçi qüvvəsinə ehtiyacı olduğu üçün Türkiyə başda olmaqla bir çox ölkə ilə əmək müqavilələri bağlamağa başladı. Ölkəmizdən Almaniyaya fabriklərdə işləmək üçün mühacirət edən və sonrakı illərdə “Alamancı” adlandırılacaq bir qrup insan da bu dövrdə ilk dəfə Qərbi Almaniyaya gedib.
Şərqi və Qərbi Almaniyanın birləşməsi (1989-1990)
80-ci illərin sonunda Soyuq Müharibə dövrünün tarixə düşməsi ilə alman xalqı üçün ümidli günlər başladı. Soyuq Müharibənin mühüm simvollarından biri olaraq görülən Berlin divarı ilk dəfə 1989-cu il noyabrın 9-da uçuruldu.
Sözügedən hadisə ABŞ və Sovet İttifaqı arasında güc rəqabətinin sona çatdığının göstəricisi olsa da, Şərqi və Qərbi Almaniyanın birləşməsi üçün tarixi dönüş nöqtəsi kimi də qeyd edildi. Divarın uçmasından sonra həm Şərq, həm də Qərb blokları ölkələrə təzyiqlərini azaldıb və Almaniyanın birləşmə prosesi rəsmən başlayıb.
Təsəvvür edə bilərsiniz ki, birləşmə nəticəsində Almaniyanın iqtisadi həcmi daha da artıb. Şərq və Qərb bölgələrində resursların və işçi qüvvəsinin yenidən birləşməsi Almaniyanı Avropa qitəsinin ən böyük iqtisadiyyatlarından birinə çevirdi.
Yeni Almaniya Avropa Birliyinə daxil oldu. (1993-2000)
1993-cü il noyabrın 1-də yaradılmış Avropa İttifaqı Almaniya və qitənin bir çox digər böyük dövlətləri üçün mühüm dönüş nöqtəsi oldu. İttifaqın qurulmasında iştirak edən Almaniyanın da keçmişdə müharibələr üzündən kənarda qaldığı Avropanın yeni nizamında payı var idi. Təbii ki, bu vəziyyət ölkənin iqtisadi fəaliyyəti üçün çox müsbət ab-hava yaratdı.
Qitə daxilində azad ticarət və iqtisadi əməkdaşlığın möhkəmlənməsinə töhfə verən Avropa İttifaqı Almaniyaya digər ölkələrlə ticarət və iqtisadi əlaqələrini genişləndirmək və gücləndirmək imkanını təklif etdi.
İqtisadi və siyasi islahatlar ölkəni zirvələrə qaldırdı. (2000 və sonra)
20-ci əsrdə iki böyük müharibənin acı nəticələrindən sonra yenidən qurulan Almaniya, 1945-ci ildən bəri həyata keçirdiyi iqtisadi fəaliyyətlərlə minilliyə güclü bir başlanğıc etdi. 2000-ci ildən sonra ölkə yeni texnologiya və yüksək əlavə dəyərli məhsullara investisiyalar sayəsində bir çox əsas sektorlarda ən böyük oyunçuya çevrildi.
Lakin 2005-ci ildə vəzifəyə başlayan Angela Merkelin rəhbərlik etdiyi hökumət demokratik dəyərlərə sadiqliyi, tətbiq etdiyi güclü təhsil sistemi, yeni işçi hüquqları və sosial ölkə siyasətləri ilə bütün dünyanın Almaniyaya rəğbət bəsləməsinə kömək etdi. Bu dövrdə Almaniya ötən illərin işini texnoloji inkişaflar və yeni iqtisadi tənzimləmələrlə artırdı, nəhayət Yaponiyanı geridə qoyaraq dünyanın 3-cü ən böyük iqtisadiyyatı olmağı bacardı.
Məğlub tərəfdə olduğu Birinci və İkinci Dünya Müharibələrinin yaratdığı çətin siyasi şərait və çox məhdud imkanlar içərisində yenidən doğulan Almaniya öz inkişafı ilə tarixin səhifələrindən silinməyəcək bir möcüzəyə imza atdı. Təbii ki, bu möcüzənin reallaşmasında keçmişdən dərs alan, nizam-intizamdan, zəhmətdən əl çəkməyən alman xalqının böyük payı olub. Necə ki, atalar məsəlində deyirlər, “İş çörək verər, tənbəllik aclıq gətirər”.
Qadir, Bizimyol.info
