Seçkilərin nəticələri açıq şəkildə göstərdi ki, Putin administrasiyası hər şeyə rəğmən dəstəyini artırıb, müharibənin ağır şərtlərinə baxmayaraq xalqın konsolidasiyasına nail olub və yerli legitimliyini gücləndirib.
Bizimyol.info xəbər verir ki, Bilkent Universiteti Beynəlxalq Əlaqələr fakültəsində fəlsəfə doktoru Mehmet Çağatay Gülər "AA"ya Rusiyadakı seçki nəticələrinin Rusiya-Ukrayna müharibəsinə təsiri və regional dinamika haqqında yazıb.
Rusiyada 2020-ci ildə konstitusiya dəyişdirilməsəydi və əvvəlki prezidentlik müddətlərinin bərpası təklifi eyni kontekstdə qəbul edilməsəydi, Rusiya prezidenti Vladimir Putin bu seçkilərdə prezidentliyə namizəd olmayacaqdı. Putin yalnız 2030-cu ildə, yəni bir müddətlik fasilədən sonra yenidən seçilə bilərdi. Bu kontekstdə Ukrayna müharibəsinin hələ də baş verib-verməyəcəyi, baş versə belə, 2024-cü ildə gələcək yeni prezidentin döyüşməyə, yoxsa danışıqlara üstünlük verəcəyi məlum deyildi. Məlum fakt var ki, 2020-ci ildə Konstitusiya dəyişikliyi ən azı 15 ili nəzərdə tutan strateji planlaşdırmanın tərkib hissəsidir. Vurğulamaq lazımdır ki, belə bir strateji planlaşdırma çərçivəsində qalib gələcəyi müəyyən edilən seçkilər əslində çox çətin şəraitdə baş tutub. Ukrayna müharibəsində strateji hədəflərin əldə olunmaması, müharibənin plana zidd olaraq tədricən uzadılması və bu vəziyyətin yaratdığı ağır iqtisadi xərclər bu çətin şərtləri özündə ehtiva edən reallıqlardandır. Üstəlik, davam edən beynəlxalq sanksiyalar və keçən ilki "Vaqner" üsyanı şərtləri daha da çətinləşdirdi və seçkilərin nəticələrini daha da vacib etdi.
Seçkilərin nəticələri müharibəyə necə təsir edəcək?
3 gündən sonra başa çatan prezident seçkiləri gözləniləndən qat-qat yüksək iştirak, səs nisbəti və Putinin qələbəsi ilə nəticələndi. Bu nəticələr açıq şəkildə göstərdi ki, Putin administrasiyası hər şeyə rəğmən dəstəyini artırıb, müharibənin ağır şərtlərinə baxmayaraq xalqın konsolidasiyasına nail olub, yerli legitimliyini gücləndirib. Əslində, regional fazdan baxıldığında, səfərbərliyin ən çox hiss olunduğu Dağıstan, Kalmıkiya, Buryatı və Krasnoyarsk bölgələrində Putinə dəstəyin gözləntilərin əksinə olaraq artdığı görüldü. Hətta seçki dönəmində də bombaların hədəfi olan Belqorodda əslində çox yüksək səs göstəricisi əldə edilib. Eyni şəkildə, Mərkəzi Seçki Komissiyasının məlumatlarına görə, Putinin Rusiyanın nəzarəti altında olan Donetsk, Luqansk, Xerson və Zaporojya vilayətlərində yüksək faiz qazandığı görülüb.
Bu populyar konsolidasiya, Putinə inamın artması və legitimliyin gücləndirilməsinin mühüm regional və qlobal nəticələri olacağı gözlənilir. İlk və ən mühüm təsirin konkret olaraq Ukrayna müharibəsində yaşanacağını söyləmək mümkündür. Rusiyanın meydanda iki əsas hədəfi olduğu görünür. Bunlardan birincisi Donetsk və Luqanskın tam ələ keçirilməsi, ikincisi Xerson və Zaporojyada müdafiə xətlərinin gücləndirilməsidir. Rusiya son zamanlar hər iki məqsədə uyğun olaraq taktiki səviyyədə əhəmiyyətli nailiyyətlər əldə edib. Bu çərçivədə Rusiya ordusu Donetsk oxunda Avdiyevka, Marinka və Vuhledarda, Luqansk istiqamətində isə Bahmut, Siversk və Lymanda mühüm ərazi nəzarəti qurdu. Bundan əlavə, cənub cəbhəsində hava-desant qrupları ilə müdafiə xəttini gücləndirərkən, Ukraynanın infrastruktur obyektlərini də hava zərbələri ilə hədəfə alıb.
Seçkidə alınan yüksək dəstəyin müsbət təsiri ilə ola bilsin ki, son vaxtlar bu sahədə əldə olunan nailiyyətlər artmaqda davam etsin, hətta mənəvi üstünlük və təşəbbüs Rusiya tərəfinə keçsin. Bu kontekstdə Ukraynın hazırkı vəziyyətdə silah-sursat çatışmazlığı, cəlb olunacaq əsgərlərin məhdudluğu, Qərbdən maddi dəstəyin gecikməsini nəzərə alsaq, qısa müddətdə Rusiya ordusunu mühüm fürsət pəncərələrinin gözlədiyini söyləmək olar. Xüsusilə də nəzərə alsaq ki, qarşıdakı dövrdə Rusiya ordusunu gözləyən ən böyük problem əsgər və sursat mənbəyi olacaq, Moskva üçün seçki sonrası konyukturanın əhəmiyyəti daha da artır.
Seçkilərin bölgəyə təsiri
İkincisi, nəzərə alsaq ki, Putin ən azı 2030-cu ilə, ən çoxu isə 2036-cı ilə qədər prezidentliyini davam etdirə bilər, o, əvvəlki dövrdə izlədiyi eyni möhtəşəm strategiyanı həyata keçirmək üçün müvafiq siyasi şəraitə nail olub desək, yanlış olmaz. Bu baxımdan Rusiyanın böyük dövlət statusunu gücləndirmək və beynəlxalq sistemdə söz sahibi olmaq üçün atdığı addımlar davam edəcək. Yenə də bu kontekstdə Unutmaq olmaz ki, Rusiyanın qlobal sistem baxışı çoxqütblülüyün təmin edilməsidir və Qərbin təsirinin balanslı olması və xüsusilə də “Yaxın Ətraf” hesab etdiyi keçmiş sovet coğrafiyasının bu bölgədən xaric edilməsini müdafiə edir. “Yaxın Dairə” doktrinası bir müddət dar çərçivədə həyata keçirilir, lakin mən inanıram ki, o, uzunmüddətli perspektivdə əvvəlki mövqeyini bərpa edəcək. Ukrayna müharibəsində 2 ildir ki, strateji səhvlər Rusiyanın güc proyeksiyasının və qlobal statusunun azalmasına səbəb olub. Müharibə şəraitinin məhdudlaşdırıcı təsiri olsa da, Kreml sözügedən itkiləri geri qaytarmaq üçün daha revizionist siyasət yürütməkdən çəkinməyəcək. Sözügedən siyasətlər Rusiyanın milli təhlükəsizlik strategiyasının əsasını təşkil edən “Strateji çəkindirmə” çərçivəsində görünə bilər.
Ən sadə formada konsepsiya milli təhlükəsizliyə təhdidlərin qarşısının alınmasını və hərbi və qeyri-hərbi elementlərin birgə istifadəsi ilə böhranların idarə edilməsini nəzərdə tutur. İştirak edən hərbi elementlərə həm adi, həm də nüvə qüvvələri daxildir. Ukrayna müharibəsinin özü buna nümunə olsa da, Putinin nüvə müharibəsi diskursunu da eyni kontekstdə qiymətləndirmək olar. Bu konsepsiya çərçivəsində atılan son addımlardan biri də NATO-nun genişlənməsinə cavab olaraq Rusiyanın Leninqrad Hərbi Dairəsini yenidən yaratmasıdır.
Moldovanın separatçı bölgəsi Dnestryanı bölgənin Rusiyadan müdafiə tələbi və Moldova oxundakı proseslər də eyni kontekstdə nəzərdən keçirilə bilər. Xülasə, yeni dövrdə son dərəcə təsirli olan bu konsepsiya çərçivəsində Moskva administrasiyasının həm çəkindiriciliyini, həm də güc proyeksiyasını artırmaq üçün yaxın coğrafiyasında daha fəal, hərbi və siyasi qərarların qəbulunda müəyyən dərəcədə aqressiv davranacağını gözləmək olar.
Qadir, Bizimyol.info
