"Türkiyədə ödənişli hərbi xidmət təcrübəsi ilə bağlı son tənzimləmə 17 mart 2022-ci ildə qəbul edilmiş “Hərbi Cinayət Məcəlləsində və bəzi qanunlarda dəyişiklik edilməsi haqqında” qanun çərçivəsində yenilənərək qüvvəyə minib. Ödənişli hərbi xidmət, Türkiyədə Osmanlı dövründən bəri fasilələrlə məcburi hərbi xidmətə alternativ olaraq qısaldılmış müddət müqabilində nağd pul ödəməsi məntiqinə əsaslanan bir təcrübədir. Təcrübənin əsaslandığı səbəblər ordunun və dövlətin maddi ehtiyacları və fərdlərin işlərini itirməkdən qorunmasıdır. Konstitusiya Məhkəməsi təcrübənin bərabərlik prinsipini pozmadığına qərar verib".

Bu barədə Bizimyol.info xəbər portalına jurnalist Muhammet Kutlu danışıb. O, qeyd edib ki, ən azı 3 il xaricdə işləmiş 18 yaşdan yuxarı kişi Türkiyə vətəndaşlarına 30 gün müddətində milli xidmətini yerinə yetirmək imkanı verən ödənişli hərbi xidmət bu gün də qüvvədədir və “dahte” (hərbiyə tabe olan xarici valyutada xidmət əhli adlanır).

Digər forma, Türkiyədə müvəqqəti yaşayanlara verilən imkandır. Bu zaman hərbi xidmət müddəti 30 gün müəyyən edilir. Cümhuriyyət tarixində 10 dəfə həyata keçirilib. Ən son müraciətlər 1987, 1992 və 1999-cu illərdə edilib. 1999-cu ildə həyata keçirilməsinin səbəbi 17 avqust 1999-cu ildə Gölcük zəlzələsindən sonra ölkə iqtisadiyyatına töhfə vermək idi. 2011-ci ildə həyata keçirilən ödənişli hərbi xidmətdə 30 yaşı tamam olan və 30 min TL ödəyənlər hərbi xidmətini başa vurmuş sayılırlar. Qanun çərçivəsində namizədlər həmçinin 21 günlük ibtidai hərbi hazırlıqdan azaddırlar.

2 dekabr 2014-cü ildə Baş nazir Əhməd Davudoğlu, 31 dekabr 1987-ci il və daha əvvəl doğulanların 18 min TL müqabilində ödənişli hərbi xidmətdən yararlana biləcəklərini bildirdi. Bu açıqlamadan qısa müddət sonra toplanan Ödənişli Hərbi Xidmət Komissiyası, 1 yanvar 1988-ci il və ya daha əvvəl doğulanların 18 min TL qarşılığında ödənişli hərbi xidmətdən yararlana biləcəkləri barədə qərar qəbul edib. Bu qərarın 1988-ci il yanvarın 2-də və sonra

doğulanların hüquqlarını pozduğunu düşünən hərbi qulluqçular 2015-ci ilin yanvarında qərarı Konstitusiya Məhkəməsinə gətiriblər.2018-ci ildə ödənişli hərbi xidmət həyata keçirilib, 26 iyun 2019-cu il tarixli yeni hərbi xidmət haqqında qanunla isə ödənişli hərbi xidmət daimi olub. 2020-ci il ödənişli hərbi xidmət haqqı 35 min 54 TL olaraq təyin olundu. Ödənişli hərbi xidmət haqqı 2021-ci ilin ilk yarısında 39 min 788 lirəyə, 2022-ci ildə isə 55 min 194 lirəyə yüksəldi. Türkiyə vətəndaşlarının xaricdə xarici valyuta ilə etdikləri ödənişlərə görə məzənnəyə düzəlişlər ediləcəyi açıqlanıb. Ödənilmiş ərizə haqları dövlət qulluqçusunun əmək haqqına indeksləşdirildiyi üçün hər ilin yanvar və iyul aylarında müəyyən edilmiş dövlət qulluqçusunun əmək haqqı əmsalı əsasında mütəmadi olaraq yenidən hesablanır.

“Yeni Akit” Qəzeti Ankara xəbər müdiri Muhammet Kutlu

Muhammet Kutlu bildirib ki, ödənişli hərbi xidmət üçün müraciətlər hər il yeni inflyasiya dəyərlərinin elan olunduğu yanvar ayının ikinci həftəsindən başlayır və ilin son iş günü iş saatının sonuna qədər davam edir. Bu müddətdə müraciət edən namizədlərin hərbi xidmət yerləri və tarixləri müraciət etdikləri ildən sonrakı yanvar ayının ikinci həftəsində elan edilir.

Məsələn; 2023-cü ilin yanvarında və 2023-cü ilin dekabrında ödənişli müraciət etmiş iki namizədin hərbi xidmətə getmə yerləri və tarixləri 2024-cü ilin yanvar ayında açıqlanacaq. Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin müəyyən etdiyi ödənişli proqrama əsasən, ilin ilk ödənişli çağırışı fevral, son çağırış dekabrdır. Yanvar ayı ödənişli təlim çağırışları sırasına daxil edilmir, çünki bu, yeni haqqın müəyyən edilməsi ilə çağırış tarixlərinin elan edilməsi arasındakı dövrə təsadüf edir.

Bu, qardaş ölkə Türkiyədə olan vəziyyət və qiymətlərdir. Belə olan şəraitdə, hər bir gənc vətənə olan borcunu maddi şəkildə ödəyərək, həyatını fərqli sahədə qura bilir. Hərbiyə marağı olanlar, hərbi ixtisasları seçənlər də ölkənin ən həssas və önəmli hissəsi hesab edilir. Məsələn; Türkiyədə hərbi sahədə çalışan bir şəxsdən nə işlə məşğul olduğunu soruşduqda qürurla “hərbçiyəm” deyir.

Görək, Azərbaycanda qanunlar bu vəziyyətə nə deyəcək…

İradə Cəlil,Bizimyol.info