Hamiləlik dövrünün 9 ay olması və körpələrin dünyaya qayğıya ehtiyacı ilə gəlməsi “mamalıq dilemması”, yəni iri beyinlərlə dar doğum kanalları arasındakı münaqişə ilə izah edilib. Atlar doğuşdan qısa müddət sonra gəzə bilər, bir neçə həftəlik pişiklər anaları yemək axtararkən tək qala bilər, körpələr isə uzun illər qayğıya ehtiyac duyurlar.

Doğumun 9 aydan sonra baş verməsi və yeni doğulmuş insan beyninin digər primat növləri ilə müqayisədə nisbətən daha az inkişaf etməsi indiyə qədər bəzi təkamül prosesləri ilə əlaqələndirilir.

Bizimyol.info xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, ancaq bir araşdırma bunun əksini göstərən nəticələr təqdim etdi. Sizcə, illərdir mövcud olan fərziyyə bir gecədə təkzib olunacaqmı?

Dörd ayaqdan iki ayağa təkamül prosesimiz

Əcdadlarımızın skeletləri milyonlarla il ərzində dörd ayaq üstə yeriyən və daha kiçik başı olan bir canlıdan təkamül keçirib. Dik ikiayaqlı vəziyyətə düşmək həm də bədənin geniş başı dəstəkləməsi deməkdir. Əslində, bu, iki ayaqla yeriməyin mənfi cəhətlərindən biridir. Baxış bucağı genişləndikcə digər mənfi təsirlərə arxa və boyun ağrıları daxil ola bilir.

Qadınlar ən böyük dezavantajı böyük bir başı dəstəkləyən skeletin yaşadılar. Dik duruş daha dar omba demək idi. Bu, doğum kanalını daraldan mühüm fiziki xüsusiyyət idi. Kəllə sümüyü və beyni daha kiçik olan vaxtından əvvəl doğum edən qadınlar sağ qalıb. Bu, əslində təbii seleksiyanı yaradıb. Həyati sistemləri hələ tam inkişaf etməmiş insanlar vaxtından əvvəl doğulmuş insanlar olub.

Əgər təkamül olmasaydı və insanlar nevroloji olaraq şimpanze kimi doğulsaydı, hamiləlik ən azı iki dəfə uzun olardı.

Bu, hamiləlik müddətini 18-21 aya qədər uzadan bir proses olardı.

Körpələrin beyni doğum kanalına daxil olmaq üçün kifayət qədər inkişaf etmişdir

Qadınların çanaq sümüklərinin daha böyük olması onların yeriməyə mane ola bilərdi. Hakim olan inanca görə, körpələrin beyni yalnız doğum kanalına sığacaq qədər böyüyür. Ona görə də doğum 18 ayda yox, 9 ayda baş verir.

Körpələr doğulanda onların beyinləri böyüklərin beyninin 30%-dən az inkişaf etmiş olur. Bu yolla onlar dar kanaldan keçə bilirlər. Baxım ehtiyacının səbəblərindən biri olan bu vəziyyət ana bətnini tərk etdikdən sonra normala dönməyə başlayır. Beyin inkişafı doğuşdan sonra da davam edir və bir ilin sonunda orta hesabla iki dəfə böyüyür.

Bir araşdırma bu günə qədər gələn bu prosesə etiraz edə bilər

Rhode Island Universitetindən Holly M. Dunsvorth və həmkarları "mamalıq dilemması" hipotezini sınaqdan keçirdilər və hadisəyə tamamilə fərqli bir perspektiv gətirdilər. Fərziyyə budur ki, qadın çanaq sümüyü kişidən daha genişdir, kişilərlə müqayisədə gəzinti və qaçış kimi fəaliyyətlərdə daha çox enerji tələb edir. Onlar araşdırma məqalələrində daha geniş çanaq sümüklərinin belə bir vəziyyətə səbəb olmadığını bildiriblər.

Dunsvorth onu da qeyd etdi ki, insan beyninin şimpanze səviyyəsinə çatması üçün (insan beyninin böyüklər ölçüsünün 40%-i) çanaq ölçüsünün cəmi 3 sm genişlənməsi lazımdır. Bu, əslində bugünkü qadınların normal çanaq diapazonunda hesab olunur. Qeyd edildiyi kimi, qadınların daha çox enerji sərf etməli olduğu fərziyyəsini də təkzib edir.

Körpələr analarının metabolik qabiliyyətinə çatdıqda doğulur

Dunsvorth və onun həmkarları körpələrin niyə doqquz ayda doğulduğunu da başqa tərəfdən cavablandırdılar. Dunsvorth, qadınların metabolik qabiliyyətə sahib olduğunu və bu qabiliyyət dolduqda körpələrin doğulduğunu söyləyib.

Qadınlar hamiləliyin ilk altı ayında normal proseslərini davam etdirmək üçün iki dəfə çox enerji sərf edirlər və bu enerji körpə böyüdükcə artır. Maksimum maddələr mübadiləsi sürətinin 2 ilə 2,5 dəfə arasında olması, qadınların doqquz aydan sonra enerjini çevirə bilməyəcəkləri deməkdir.

Uzun illərdir mövcud olan mamalıq dilemmasının əksini iddia edən bu araşdırma bütün fərziyyəni aradan qaldıra bilməsə də, tədqiqatçılar hələ də bir müddət sonra bu arqumentlərin etibarlı olacağını düşünürlər.

Qadir Həzi, Bizimyol.info