Türkiyədə seçki yarışı zamanı bu ölkənin hakimiyyət dairələri Cənubi Qafqaz, Ermənistan-Türkiyə, Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərini bir az da “unutdular”. Onlar seçki prosesinin əsas subyektləri deyildilər, mübarizə başqa mövzular ətrafında cərəyan edirdi.
Bizimyol.info xəbər verir ki, bu fikri erməni türkoloq Ruben Safrastyan Sputnik Ermənistan -a müsahibəsində bildirib.
Onun sözlərinə görə, indi Rəcəb Tayyib Ərdoğan onun reproduksiyasından sonra yetişməyə və Qafqaz istiqamətini prioritetlər dairəsinə qaytarmağa çalışır.
“Bunu bir çox cəhətdən Hakan Fidanın Xarici İşlər Nazirliyinə rəhbər təyin olunması ilə əlaqələndirmək olar. 2010-cu ildən Türkiyə kəşfiyyatına rəhbərlik edən bu personaj eyni vaxtda Türkiyə-İsrail, Türkiyə-Misir, Türkiyə-Səudiyyə əlaqələri ilə bağlı mühüm və gizli diplomatik missiyalar həyata keçirib.
Fidan ən mürəkkəb problemlərin həllində böyük təcrübəyə malikdir və heç də az olmayan dərəcədə “kölgə”, görünməz diplomatiyanın tərəfdarıdır. Müxtəlif münaqişələr səbəbindən Türkiyənin Yaxın Şərq qonşularından hər hansı biri ilə diplomatik əlaqələri dondurulduğu zaman Hakan Fidan işə girdi. Və etiraf etmək lazımdır ki, o, bəzi hallarda problemlərin düyününü aça bilib”, -deyə o, bildirib.
Onun sözlərinə görə, Azərbaycanla əlaqələr Türkiyə üçün mühüm geosiyasi rol oynayır.
“Təsadüfi deyil ki, seçkilərdə qalib gəldikdən sonra Ərdoğan ilk səfərini Şimali Kiprə, ikinci səfərini isə Azərbaycana etdi və burada bir sıra yüksək səviyyəli bəyanatlar verdi”, -deyə Safrastyan qeyd edib.
Məlumat üçün bildirək ki, Türkiyə lideri Şuşa şəhərində konsulluq açmağa hazır olduğunu da açıqlayıb. Safrastyanın sözlərinə görə, konsulluğun açılması ilə bağlı mesaja regional kontekstdə baxılmalıdır.
“Bu o deməkdir ki, Ankara Cənubi Qafqazda strateji ambisiyalarını qoruyub saxlayır və artırır. Türkiyə imkan daxilində Rusiya və İranı sıxışdırmaq vəzifəsi ilə regionu özünün geosiyasi təsir zonasına çevirmək istəyir. Və Ərdoğanın “Zəngəzur dəhlizi problemi Ermənistandan deyil, İrandan irəli gəlir” ifadəsi İranı “sıxıb çıxarmaq” istəyini nümayiş etdirir”, -deyə o, vurğulayıb.
O, əlavə edib ki, Türkiyə hər şeyi edəcək ki, Rusiya FSB də dəhlizə nəzarət etməsin.
“Bu məsələ İran üçün də əsas əhəmiyyət kəsb edir, çünki dəhliz İranın Ermənistan və Gürcüstan ərazilərindən Qara dənizə gedən yolunu kəsəcək.
Bundan əlavə, son zamanlar Hindistandan İran, Ermənistan və Gürcüstandan keçməklə Avropaya nəqliyyat dəhlizinin yaradılması məsələsi çox aktuallaşıb və onun ətrafında substantiv müzakirələr gedir. Türkiyə isə bu layihəyə nəinki fəal şəkildə qarşı çıxır, həm də “müsbət yanaşma ilə Pekin-London marşrutunu açmaq mümkün olacaq” deyərək, Zəngəzur dəhlizi kontekstində Çini öz tərəfinə çəkməyə çalışır”, -deyə erməni türkoloq bildirib.
Ekspertin sözlərinə görə, Pekin və Yeni Dehli arasında geosiyasi qarşıdurmanı nəzərə alsaq, Çinin adının çəkilməsini təsadüfi hesab etmir.
“Ankara isə Nyu-Dehlinin Cənubi Qafqazda mövqelərinin güclənməsinə qarşı olduğunu nümayiş etdirir. Ancaq Çinin özündə Türkiyənin qlobal deyil, orta oyunçu olduğunu anlayaraq, Türkiyənin bu cür ambisiyalarına kifayət qədər babat yanaşırlar. Çin unutmur ki, Sincan-Uyğur bölgəsindəki eyni separatizm problemindən təkcə ABŞ deyil, Türkiyə də Çində daxili vəziyyəti qızışdırmaq üçün fəal şəkildə istifadə edir”, -deyə Safrastyan əlavə edib.
Erməni şərqşünas qeyd edib ki, Türkiyə regional iddialarında Rusiyanı əhəmiyyətli maneə kimi görür. O xatırladıb ki, Ankara 2020-ci ilin sonunda Ermənistan, Rusiya, İran, Türkiyə, Azərbaycan və Gürcüstanın iştirakı ilə regional məsələlərin müzakirəsi üçün “3+3” formatını təklif edib. Tiflis hələ də formatda iştirakdan imtina edir, Moskvada bir “3+2” görüşündən sonra Türkiyənin ideyası daha da inkişaf etdirilməyib. İndi isə regionda yeni format yaranır - Rusiya və İranın iştirakı ilə. Bu format əslində Ankaranın regional planlarını həyata keçirməsinə mane olur və mövqeyini zəiflədir.
Leyla Mirzə
