Döyüşün yalnız insanlar üçün olduğunu düşünürsünüzsə, yanılırsınız. 1934-cü ildə Türkiyədə qartal-leylək döyüşündən xəbəriniz varmı? Bu gün sizə çoxlu canlıların öldürüldüyü və yaralandığı, insanların leyləklərin tərəfini tutduğu bu maraqlı müharibədən bəhs edəcəyik.
Düşünə bilərsiniz ki, müharibə yalnız insan davranışıdır. Ancaq müharibə heyvanlar arasında da baş verə bilər. Baxdığımız sənədli filmlərdə heyvanların bir-biri ilə döyüşdüyünü görmüşük. Bu döyüşlərin səbəbi yemək və ya dişi seçimi mübarizəsindən qaynaqlana bilər, lakin burada bəhs etdiyimiz müharibə daha böyük kütlələrin mübarizəsini təsvir etmək üçün istifadə olunur.
Heyvanların cəm halda döyüşdüyünü heç görmüsünüzmü?
Bu gün biz 1934-cü ildə Türkiyədə baş verən və dünya mediasının mövzusu olan müharibədən danışacağıq. Qartallarla leyləklər arasında gedən döyüşdə çoxlu heyvan həyatını itirib, çoxlu sayda insan yaralanıb. Aydın, Bursa və Trakya bölgəsini əhatə edən, minlərlə leylək və qartalın qatıldığı müharibədə hər şey qartalların leylək yuvasına hücumu ilə başlayıb. Leyləklərlə qartallar arasındakı bu qanlı savaşın fitili 6 qartalın leylək yuvasına hücumu ilə başlayıb. Uludağ zirvələrindən enən qartallar leylək yuvasına hücum edərək ana və ata leyləkləri öldürüblər. Qalan 4 balasını da qaçırıblar. Bundan bir müddət sonra başqa bir qrup qartal başqa bir leylək yuvasına hücum etmək istəsə də, bu dəfə leylək yuvası boş idi.
Leyləklər hazırlıqlara başlayırdılar. Onlar ünsiyyət quraraq balalarını təhlükəsiz yerdə gizlədiblər. Bundan sonra qartalların hücumları artmağa başlayır. Qartallar qrup halında leylək yuvalarına hücum edirlər. Bir neçə gündən sonra ölkənin hər yerindən Bursa, Aydın və Trakya bölgələrinə yüzlərlə leylək axın etməyə başlayıb. Leyləklər bu hücumlara qarşı birləşməyə və sayca qartallardan çox olmağa başladılar. Leyləklərin birləşdiyini anlayan qartallardan da oxşar hərəkətlər gəlməyə başladı. İnsanlar ətrafdakı qartalların və leyləklərin sayının xeyli artdığını müşahidə etməyə başlayıblar. İki ayda toplanan sürülər Aydın Menderes deltasında üz-üzə gəlib. Müharibəyə az qala meydan döyüşü kimi başlayan leyləklərlə qartallar arasında amansız mübarizə gedirdi. Qartallar əlbəttə ki, fərdi olaraq daha güclü idilər, lakin leyləklərin say üstünlüyü müharibənin gedişinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir. İnsanlar da leyləklərin tərəfində idi. Qartalların güclü caynaqlarına qarşı uzun dimdiklə döyüşən leyləkləri seyr edən insanlar leyləklərin tərəfinə keçdilər. Müharibəyə tamaşa edən kənd sakinləri yerə yıxılan leyləkləri müalicə etməyə çalışırdılar. Bəzi kəndlilər hətta tüfəngləri ilə qartalları da öldürürdülər. Hətta valideynləri müharibədə həlak olan leylək balalarına kömək etmək üçün ağaclara dırmaşan və yemək daşıyanlar da var idi. Hətta Türkiyənin o zamankı Baş Qərargah rəisi marşal Fevzi Çakmakdan da bu müharibəyə müdaxilə etmək istənilib.
Müharibə isə davam edir. Həm qartallar, həm də leyləklər itki versə də, onların sayı azalmaq əvəzinə artırdı. Çünki ölkənin müxtəlif yerlərindən sürü halında həm qartallara, həm də leyləklərə əlavə qüvvələr gəlirdi. Günlərlə davam edən müharibə nəhayət, başa çatır. Müharibədə çox sayda quş həlak olur və yaralanır. Müharibənin sonunda leyləklər qalib gəlir.
Qartallar güclü idi, lakin say üstünlüyü açıq-aydın leyləklərin xeyrinə idi. Üstəlik, leyləklər koordinasiyalı şəkildə döyüşürdülər. Cavan leyləklər qartalları yorurdu, yaşlılar isə yorğun qartalları dimdikləyirdi. Yardım aldıqları üçün insanların yaşadığı ərazilərə yaxın ərazilərdə döyüşən leyləklər qartalların müharibəni meşəlik və dağlıq ərazilərə sürükləməsinə imkan vermirdi. Günlərlə davam edən döyüşlərdən sonra qartallar ərazini tərk ediblər. Bu yolla leyləklər müharibədə qalib gəliblər.
Leyləklərin və qartalların müharibəsi o dövrün qəzetlərində, o cümlədən “New York Times” qəzetində işıqlandırıldı. Bir çox yerli qəzetlər qartallarla leyləklər arasında davam edən döyüşün təfərrüatlarını yayımlayırdı. “New York Times” qəzeti 300 leylək və 60 qartalın müharibəsini bütün dünyaya elan etmiş, yerli qəzetlər müharibədən alınan operativ məlumatları gündəlik olaraq ictimaiyyətə təqdim etmişdi.
İlahin, Bizimyol.info
