Uzun yaşamaq və 100, hətta daha çox yaşa çatmaq son zamanlar bir çox insanın arzusuna çevrilib. Buna nail olan insanların genetik quruluşları, yaşadıqları həyat tərzi, nə yeyib-içdikləri elm adamları tərəfindən davamlı olaraq araşdırılır. İllərdir 100, hətta 110 yaşdan yuxarı insanlar üzərində araşdırmalar aparan alim müəyyən etdiyi 9 ortaq nöqtəni açıqlayıb...

Bizimyol.info Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, uzunömürlülük araşdırması son zamanların ən populyar mövzusudur. Xüsusilə bir əsrdən çox yaşamış insanlardan alına biləcək dərslər tədqiqatçıların gündəmindədir. Həmin tədqiqatçılardan biri də Cimmi Lindberqdir.

Dünyanın ən yaşlı insanlarının yaşını təsdiqləyən "LongeviQuest" təşkilatının elmi məsləhətçisi olan Lindberq 110 yaş və daha sonrasını görə bilən insanlar üzrə ixtisaslaşıb. Karyerası boyunca minlərlə yüzillik insanla çalışdığını ifadə edən Lindberq, bu yaxınlarda Business Insider-ə 110 yaşdan yuxarı insanların 9 ortaq nöqtəsi haqqında danışıb.

Bu xüsusiyyətlərdən bəziləri təəssüf ki, bizim nəzarətimizdən kənardadır: Uzunömürlü qohumların olması, qış aylarında isti yerdə doğulmaq və qadın olmaq (2015-ci ildə aparılan bir araşdırma göstərib ki, 110 yaşdan yuxarı insanların 95 faizi qadındır) mühüm üstünlüklərdir.

Bundan başqa, insanın gəlir səviyyəsi onun neçə yaş yaşayacağını müəyyən edən amillər arasındadır. Daha yüksək gəlir qruplarına daxil olan insanlar maliyyə təminatı və səhiyyə xidmətlərindən istifadə imkanları baxımından aşağı gəlir qruplarına daxil olan şəxslərdən öndədirlər.

Ancaq həyat tərzinin uzun və sağlam həyata böyük töhfə verdiyini ifadə edən Lindberq, 110 yaşdan yuxarı insanlarda aşağıdakı xüsusiyyətlərin hər zaman önə çıxdığını söyləyib:

Dözümlü olun

Lindberq 110 yaşdan yuxarı insanların dözümlü olmasının və çətin anlara dözə bilmənin uzunömürlülüyün göstəricilərindən biri olduğunu bildirib: "Çox davamlı idmançı olmaq lazım deyil. Amma nədənsə təslim olmadan davam etməlisən", - deyib.

İspaniyanın paytaxtı Madriddəki "Complutense" Universitetində 2023-cü ildə aparılan bir araşdırmada, "Hər şeydə bir xeyir var" düşüncəsinin və çətinliklər qarşısında təslim olmamağın əsrlər boyu davam edən ortaq xüsusiyyətlərindən olduğuna diqqət çəkdi.

Sadiq olmaq

Lindberqin araşdırmaları göstərir ki, dindar olmaq yüzilliklərin başqa bir ümumi xüsusiyyətidir.

Araşdırmalar da oxşar məlumatları ortaya qoyur. Məsələn, 2016-cı ildə "Harvard T.H. Chan" Xalq Sağlamlığı Məktəbində həftədə bir dəfədən çox kütləvi namaz qılan qadınların hər hansı səbəbdən ölmə ehtimalının yüzdə 33 daha az olduğu müəyyən edilib. Tədqiqatçılar bunu ibadətlərə getməyin sosial dəstək verməsi və nikbinliyi artırması ilə izah oluna biləcəyini bildiriblər.

Keçmişdə səkkiz dəfə Ironman yarışlarına qatılan 84 yaşlı atlet və nevroloq Dr. Cozef Marun da "Business Insider"ə verdiyi açıqlamada dindar olmağın sağlamlıq və uzunömürlülük üçün qidalanma və idman qədər təsirli olduğuna inandığını söyləyib.

Sağlam çəkidə qalmaq

Lindberq daha uzun ömür sürən insanların həyatları boyu sağlam çəkidə qaldığını vurğulayaraq: "110 yaşında olan kök insanlar çox deyil", - deyib.

Piylənmə ilə ürək xəstəliyi, xərçəng, diabet, böyrək xəstəliyi və qaraciyər xəstəliyi kimi erkən ölüm riskini artıran sağlamlıq problemləri arasında hərəkətverici əlaqəni göstərən tədqiqatlar var.

Məsələn, "JAMA Network Open"də dərc olunan 2022-ci il araşdırmasında 22.621 iştirakçı arasında bədən kütlə indeksi (BMI) 30-dan yuxarı olanlar, yəni ağır çəkili insanların orta ömür uzunluğu 77,7, normaldan artıq çəkiyə malik olanlar isə (BMI) qiymət 18,5-29,9) orta ömür uzunluğunun 82 civarında olduğu müəyyən edilir.

Xroniki xəstəliklərin qarşısını almaq üçün tədbirlər görmək

Ürək xəstəlikləri, xərçəng, Alzheimer və diabet kimi xroniki xəstəliklər bütün dünyada ölüm və əlilliyin əsas səbəbləridir. Təbii ki, genlərimiz və ətraf mühit şəraitimiz də xroniki xəstəliklərə yoluxma ehtimalımızın müəyyən edilməsində təsirlidir, lakin riski azaltmaq üçün edə biləcəyimiz çox şey var.

Bunların arasında siqaret çəkməmək, tərəvəz və meyvələrlə zəngin, natrium və doymuş yağları az olan pəhrizə riayət etmək, fiziki fəaliyyətə laqeyd olmamaq və çox spirtli içki qəbul etməmək önə çıxır. Xüsusilə dəniz pəhrizinin xroniki xəstəliklər riskini azaltmaqda böyük rol oynadığını göstərən çoxlu araşdırmalar var.

Güclü əlaqələrə malik olmaq

Bir çox tədqiqatlar, xüsusilə də 85 ili əhatə edən və üç nəslin sağlamlıq və xoşbəxtlik sirlərini araşdıran Harvard Yetkinlərin İnkişafı Araşdırması, güclü sosial əlaqələr və uzunömürlülük arasında əlaqə olduğunu göstərir.

Harvardda aparılan araşdırmanın aparıcı müəllifi Dr. Robert Valdinger daha əvvəl "Business Insider"ə sağlam münasibətlərin uzunömürlülük üzərində təsirinin "təəccüblü dərəcədə böyük" olduğunu söyləyib.

Qadir, Bizimyol.info