Suşi Cənubi Asiyada yaranıb. Orada balıq hazırlamaq və konservləşdirmək üçün qaynadılmış düyüdən istifadə olunurdu. Balıq təmizlənir, kiçik parçalara kəsilir, duz səpilir və düyü ilə qarışdırılırdı. Sonra bir neçə həftədən sonra bir qapaq ilə əvəz edilən bir daş pres altında (hava çıxmaması üçün) yerləşdirilirdi. Sonrakı aylarda balıq düyü ilə laktik fermentasiya prosesindən keçirdi ki, bu da balıqları bir il ərzində istehlak üçün yararlı vəziyyətdə saxlayırdı. Yapışqan kimi, xoşagəlməz qoxu olan kütlə şəklində olan düyü ya atılır, ya da yeni balıq dəstəsinin hazırlanmasında istifadə edilirdi. 16-cı əsrdə fermentləşdirilmiş düyü yeyilməyə başladı, bundan sonra suşinin əsas tərkib hissəsi oldu. Suşi hərfi mənada marinadlanmış balıq deməkdir.

VII əsrdə bu qoruma üsulu Tailand və Çin vasitəsilə Yaponiyaya gəlib və orada geniş yayıldı. Qida üçün qıcqırdılmış balıqdan istifadə etmək ənənəsi, Cənubi Asiya ölkələrində bu günə qədər qalıb. Yaponiyada “narezushi” indi bu şəkildə hazırlanır.

17-ci əsrdə qaynadılmış düyü, düyü səməni, dəniz məhsulları və tərəvəzlərdən ibarət düyü suşi hazırlanmağa başlandı. Bir müddət sonra fermentasiya prosesini aradan qaldırmaq və suşi hazırlamaq prosesini xeyli sürətləndirmək üçün düyüyə əlavə edilən düyü sirkəsini hazırlamağa başladılar. Sirkə, bir qayda olaraq, düyü və ya meyvə sirkəsi idi. Duzlu su ilə qarışdırılır, bəzən şəkər, bal və dəniz yosunu əlavə edilir, bundan sonra bu qarışıq qaynadılmış düyü üzərinə tökülür, içinə balıq, dəniz məhsulları , tərəvəzlər əlavə edilir və bir müddət təzyiq altında saxlanıldı.

19-cu əsrdə Tokiodan olan aşpaz Yohei Hanai balığın marinadlanmasını dayandırıb onu çiy halda təqdim etmək qərarına gəlir.

Nəticədə suşi hazırlamaq prosesi cəmi bir neçə dəqiqəyə endirilir. Bu suşi növü sürətlə populyarlıq qazanmağa başladı və suşi hazırlamağın iki növü ortaya çıxdı: Kansai (Osakada) və Edo (Tokioda).

Osakada suşi düyü xüsusi üsulla hazırlanır, digər inqrediyentlərlə qarışdırılır və yeyilə bilən gözəl paketlərə qoyulur. Tokioda suşi kiçik bir parça ədviyyatlı düyü üzərinə qoyulmuş balıq parçası idi. Tezliklə qəlyanaltılar və suşi hazırlanan restoranlar yaranmağa başladı, evdə suşi hazırlamaq üçün xüsusi işlənmiş düyü mağazalarda satılmağa başladı. O vaxtdan bu günə qədər suşi hazırlamaq resepti kökündən dəyişməyib, lakin bir çox yeni reseptlər və inqrediyentlər əldə edib.

1980-ci illərdə 1970-ci illərdə icad edilən suşi robotlarının tətbiqi baş verdi. Belə maşınların bir xətti bir neçə peşəkar suşi aşpazını əvəz edə bilər. O vaxtdan bəri, sanitar və gigiyena, eləcə də suşi hazırlamaq texnologiyası ilə bağlı suallar insan faktorundan asılı olmağı dayandırdı. Hazırda suşi bütün dünyada geniş yayılıb.

Əslində suşinin bir çox faydalı xüsusiyyətləri var. Preparatın tərkibinə daxil olan məhsullarda çoxlu miqdarda vitamin və mikroelementlər, omeqa-3 turşuları və zülallar var. Məhsulun faydalı xüsusiyyətlərini azaltmamaq üçün suşinin istilik müalicəsinə məruz qalmaması son dərəcə vacibdir.

• Suşi ürəyin, qan damarlarının və mədənin fəaliyyətini yaxşılaşdırmaq üçün çox faydalıdır, həmçinin zehni fəaliyyəti yaxşılaşdırır.
• Suşi adətən antiseptik xüsusiyyətlərə malik olan vasabi sousu ilə yeyilir.
• Düyü yaxşı həzm üçün lazım olan lifi ehtiva edir. Suşi ilə çox asanlıqla arıqlaya bilərsiniz.
• Eelmi araşdırmalara görə, gündəlik suşi istehlakı siqaret çəkənlərdə ağciyər xərçəngi ehtimalını xeyli azaldır və depressiya ilə mübarizə aparmağa kömək edir.

Bütün bu xüsusiyyətlər sayəsində Yaponiyada uzunömürlülərin çox olması və kilolu insanların praktiki olaraq olmaması təəccüblü deyil.

Azərbaycanda da çox sayda suşi restoranları var. Onların bəziləri keyfiyyətli olsa da, təəssüf ki, keyfiyyətsiz məhsullar da restoranlarda qarşımıza çıxır.

“Azad İstehlakçılar” Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, suşi bir çox ölkələrdə istehlakçıya təqdim olunan zaman istehlakçının masasının üstündə fırlanan lent olur. Suşilər ora düzülür və daim o lent fırlanır və istehlakçılar götürüb, oradan onu istehlak edirlər.

Eyyub Hüseynov

“Mən həmişə suşini rus ruletkasına bənzədirəm. Yəni kimə təhlükəlisi düşərsə… O zaman qorxuludur. Azərbaycanda da bir çox adamlar bu yeməyə brend kimi baxsalar da, Azərbaycan üçün uyğun bir yemək deyil. Çünki suşi istehlakçı üçün ciddi xəstəliyə səbəb ola bilər.

Ciddi zəhərlənmələr ola bilər. Təsadüfi deyil ki, bu kimi zəhərlənmələr də baş verib.

Təəssüflər olsun ki insanlar ona üstünlük verirlər . Hamı bilməlidir ki, suşi rus ruletkasına bənzəyir. Hansı təhlükələr kimə qismət olacaq, onu bilmək olmaz”-deyən ekspert vətəndaşları yay aylarında belə yeməklərdən uzaq olmağa çağırır.

İradə Cəlil, Bizimyol.info