Qondarma soyqırım iddiaları bu gün siyasi məqsədlərlə gündəmdə saxlanılır və bu ermənilər üçün ciddi iqtisadi resurs mənbəyidir.

Bizimyol.info xəbər verir ki, İstanbul Mədəniyyət Universiteti Müəllimi Prof. Dr. Recep Karacakaya "AA" üçün erməni hadisələrinin necə sənayeyə çevrildiyini, eləcə də bu sənayenin maliyyəçiləri, aktorları və qazananları haqqında yazıb.

Ermənilər Türkiyənin 1915-ci il hadisələrini “soyqırım” kimi tanımasını, Türkiyənin “soyqırım”a məruz qaldığı iddia edilənlərə və ya onların varislərinə təzminat ödəməsini, Türkiyənin Ermənistana Şərqi Anadoludan torpaq verməsini tələb edirlər. Yaradılan soyqırımı mifi, xüsusilə diasporda erməni kimliyinin mühüm elementinə çevrildi.

Erməni lobbi fəaliyyətinin soyqırım sənayesində rolu

Türkiyə Birinci Dünya Müharibəsi illərində çox sayda günahsız insanın həyatına son qoyan ermənilərin iztirablarını inkar etməsə də, soyqırım iddialarını qətiyyətlə rədd edir. Türkiyə bu dövrün heç bir qrup üçün faciəvi nəticələrini qiymətləndirmədən, bu faciənin bir qrup tərəfindən digər qrupa qarşı törədilmiş soyqırımı kimi birtərəfli şəkildə təqdim edilməsinə qarşıdır. Bu çərçivədə Türkiyə Cümhuriyyəti 1915-ci il hadisələrinin mahiyyətinin tarixçilər tərəfindən müəyyən edilməsi və iddiaların iki ölkənin tarixçiləri tərəfindən araşdırılmasının vacibliyini müdafiə edir.

Ermənilər ictimaiyyətin yaddaşını təzələmək üçün müxtəlif lobbiçilik fəaliyyətləri ilə soyqırım iddialarını daim təkrarlayırlar. Dünyada güclü erməni lobbisi var ki, hər il erməni davası üçün 100 milyon dollardan çox vəsait ayırır. Erməni soyqırımı sənayesinin ən güclü və uğurlu olduğu ölkələr Amerika Birləşmiş Ştatları (ABŞ), Fransa və Almaniyadır. Burada güclü erməni diasporu var və onlar yaşadıqları ölkələrin ictimai rəyinə təsir etmək gücünə malikdirlər.

Qondarma soyqırım iddiaları bu gün siyasi məqsədlərlə gündəmdə saxlanılır və ermənilər üçün ciddi iqtisadi resurs mənbəyidir. Türkiyədən təzminat almaq xəyalları qondarma soyqırım sənayesini canlı saxlayır və biznesin iqtisadi tərəfini çox cəlbedici edir.

Qondarma soyqırım sənayesinin məqsədlərindən biri də Birinci Dünya Müharibəsindən əvvəl bəzi Amerika və Avropa sığorta şirkətləri tərəfindən həyat sığortası etdirmiş ermənilərin sığorta məbləğlərini geri qaytarmaqdır. Müharibə illərinin gətirdiyi qarışıqlıqlar, Osmanlı ermənilərinin sürgün və məskunlaşma səbəbi ilə didərgin düşməsi, müharibə nəticəsində ölüm halları sığortalılar və ya onların varisləri ilə sığorta şirkətləri arasında çox uzun sürən məhkəmə çəkişmələrinə səbəb oldu. Bu işlərə iddia müddətinin başa çatması ilə əlaqədar xitam verilib.

Məlumdur ki, bu məsələni yenidən gündəmə gətirən diasporadakı erməni birlikləri 2004-cü ilin fevralında Amerikada həyat sığortası şirkətinə qarşı məhkəmə iddiası qaldırsalar da, sonradan şirkətlə 20 milyon dollarlıq razılığa gəliblər. Lakin məlumdur ki, erməni hüquqşünaslar Kaliforniyada məşhur fransız sığorta şirkətini məhkəməyə verib və sığorta şirkəti təzyiqlərə boyun əyərək, güzəştə getməklə vəkillərə 17,5 milyon dollar ödəməyə razılaşıb. Vəkillərin özləri üçün nə qədər pul aldıqları və sığortaçılara nə qədər pul ödədikləri məlum deyil.

Diaspor erməniləri bildirirlər ki, hüquqşünaslar bu biznesdən varlanır və çox pul az sayda fürsətçilərin əlinə keçir. Ermənilərin təzminat iddiaları məsələsini şəxsi mənfəətləri üçün fürsət kimi görən bəzi hüquqşünaslar aldıqları pulu bölüşdürməkdə bir-biri ilə fikir ayrılığına düşərək, sığorta şirkətlərinə qarşı məhkəmə hədələri nəticəsində aldıqları təzminatı məzlum kimi göstərilən ermənilərə deyil, qurduqları saxta qeyri-hökumət təşkilatları vasitəsilə öz hesablarına köçürürlər.

Tərk edilmiş əmlakdan təbliğat vasitəsi kimi istifadə

Qondarma soyqırım sənayesinin fəaliyyətlərindən biri kimi dəyərləndirə biləcəyimiz başqa bir təşəbbüs isə ABŞ-da yaşayan ermənilərin Türkiyə, Mərkəzi Bank və Ziraat Bankını məhkəməyə verərək təzminat tələb etməsidir.

İddiaçılar Türkiyə və cavabdeh bankların beynəlxalq hüquqa, beynəlxalq müqavilələrə və Türkiyə qanunlarına zidd olaraq haqsız qazanc əldə etdiyini, insan hüquqlarını pozduğunu, müsadirə olunmuş əmlaklarının pula çevrildiyini, məhkəməyə verdikləri bankların ABŞ-da bu kapitalla kommersiya fəaliyyəti həyata keçirdiklərini iddia ediblər. Lakin onların qaldırdıqları iddialar Amerika məhkəmələri tərəfindən rədd edilib.

Son illərdə erməni diasporu və qondarma soyqırım sənayesi 1915-ci il hadisələri ilə bağlı yeni strategiyalar hazırlayıb və mülkiyyət hüquqları ilə Türkiyəni soyqırım iddialarını qəbul etdirməyə cəhd ediblər. Türkiyə-Ermənistan münasibətləri çərçivəsində ən çox diqqət çəkən məsələlər arasında atılmış mülklər, yəni tərk edilmiş mallar məsələsi var. Bu vəziyyət gərgin təbliğat fəaliyyəti ilə eyni vaxtda ermənilərin torpaq və təzminat tələblərinin artmasına səbəb olub.

Ermənilər tərk edilmiş mülklərlə bağlı dini qurumlar tərəfindən təsis edilən vəqflərin hallarını işıqlandırmağa başladılar. Bu kontekstdə hazırda gündəmdə 3 mühüm iş var: Kilikiya Erməni Katolikosluğu Davası, Sanasaryan Xan Vəqfi Davası və Maryakop Erməni Kilsəsi Vəqfi Davası.

Bu gün, "deportasiyaya məruz qalan" ermənilərin varisləri olduğunu iddia edən bir çox şəxslərin əmlaklarının geri qaytarılması üçün məhkəməyə müraciət etdiyi və məhkəmənin nəticəsinə görə, Konstitusiya Məhkəməsinə fərdi qaydada müraciət etmək hüququna malik olduğu görünür. O da diqqət çəkir ki, son mərhələdə müxtəlif ölkələr, o cümlədən ABŞ Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinə gedərək Türkiyəyə qarşı təzminat iddiası qaldırmağa cəhd ediblər.

Qadir, Bizimyol.info