Türkiyənin Diyarbəkir bölgəsinin Kulp rayonunda aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı 46 məzarın olduğu 1500 illik kilsənin qalıqları aşkar edilib.

Bizimyol.info xəbər verir ki, İnkaya Məhəlləsində müxtəlif ərazilərdə aparılan araşdırmada Bizans İmperatoru I Anastasiusun dövründən qalma sikkə tapıldıqdan sonra 2021-ci ildə Diyarbakır Muzey Müdirliyi tərəfindən sözügedən bölgədə başlanan qazıntılar cəmi 20 nəfərin iştirakı ilə davam edir. Cəmi 35 nəfər axtarış qrupu yaradılıb ki, onlardan 15-i ekspertdir.

Qazıntı zamanı ərazidən sikkələr, çıraqlar, sütunlar və altlıqlar kimi artefaktlar aşkar edilib, işin cəmləşdiyi yerdə isə bina xarabalıqları müəyyən edilib.

Xarici divarları üzə çıxan binanın kilsə olduğu müəyyən edilərkən, qruplar kilsə daxilində apardıqları işlər zamanı binanın müxtəlif yerlərində yayılmış məzarlıqlara çatıblar.

“Kilsədən 46 məzar tapılıb”

Diyarbakır Muzeyi Müdir müavini Müjdat Özelgöl 2021-ci ildə Mədəni İrs və Muzeylər Ümumi Müdirliyinin icazəsi ilə qazıntılara başladıqlarını bildirib.

Apardıqları qazıntılar zamanı əvvəllər kilsə xarabalığı olduğunu düşünmədikləri bir tikili aşkar etdiklərini ifadə edən Zengingöl: "Bu ilki qazıntılar zamanı bunun Bizans kilsəsi olduğu açıq şəkildə anlaşıldı. Buradakı işlərimiz sürətləndi. Kilsə ehtimal ki, 5, 6 və 7-ci əsrlərdə istifadə edilmiş, sonra dağıdılmış və XIII əsrə qədər qəbiristanlıq kimi istifadə edilmişdir.

Kilsədən 46 qəbir tapılıb. Bunlar çox fərqli insanların, böyüklərin, uşaqların, qadınların və kişilərin məzarlarıdır. Qəbirlər kilsənin hər tərəfində var”, - deyib.

Kilsənin Diyarbəkirdəki ən qədim Bizans kilsələrindən biri olduğunu bildirən Secretgöl: qazıntı sahəsində kilsədən başqa qaya məzarları və daş ocağı üzərində də çalışdıqlarını bildirib.

Gizligöl qazıntılar zamanı indiyə qədər 13 inventar və 39 araşdırma əsəri tapdıqlarını və muzeyə təhvil verdiklərini bildirib. “Sikkələr, tağlar, çıraqlar, sütunlar və onların altlıqları, qəbir tapıntıları... Dövrünü əks etdirən hər cür tarixi mədəniyyət sərvətlərinə rast gəlmək mümkündür. Təhlil etdiyimiz üçün tapdığımız artefaktlar o dövrün mədəniyyəti və həyat tərzi haqqında məlumat vermək baxımından qiymətlidir”, - deyə qeyd edib.

“Kilsə dağıntıları Suriyadakı nümunələrə daha çox bənzəyir”

Qazıntı sahəsinə rəhbərlik edən arxeoloq Kamal Atak bölgədə tapdıqları, eramızın 491-518-ci illərinə aid Bizans imperatoru I Anastasiusa aid sikkə əsasında qazıntılara başladıqlarını bildirib.

Kilsənin təməlinin 5-6-cı əsrlərə aid olduğunu bildirən Atak deyib: "Kilsə dağıntıları Suriyadakı nümunələrə daha çox bənzəyir. Kilsə tək ibatətgah olub və sonradan əlavələr edilərək böyüdülüb. İndi biz kilsəni əhatə edən divarlarını müəyyən edirik. Kilsə 25 metr uzunluğunda və 15 metr enində olan düzbucaqlı planlıdır. Kilsənin içərisində metal xaçlar və memarlıq blokları üzərində xaç motivləri çəkilib.

Onun memarlığı bizə bazilika planını xatırladır. Apsisi olan düzbucaqlı struktur (standart iki ölçülü diaqramın şaquli oxuna aiddir). Tapıntılara və memarlıq planına baxdığımızda bu kilsə ilk nümunələri təmsil edir. "Bu, 1500 il əvvələ uyğundur."

Atak kilsənin apsisinin çox dar olduğunu və binanın əvvəllər ibadətgah kimi tikilmiş kiçik bir məbəd (xristianların bəzən kiçik və böyük bir quruma bağlı olan bir məbəd və ya müqəddəs ərazisi) olduğunu düşündüklərini və sonra , əhali artdıqca əlavələr edilərək böyük kilsəyə çevrildiyi güman edilir.

Qadir, Bizimyol.info