Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi Mətbuat Xidmətinin sabiq rəisi, polis polkovnik-leytenantı Aqşin Zeynalovun zerkalo.az saytına müsahibəsi

- Aqşin müəllim, bu müsahibənin ideyası bir neçə ay əvvəl yaranıb. Daxili İşlər Nazirliyinin saytına baxanda “Polis” qəzeti haqda məlumata rast gəldim. Təsəvvür edin, pq.mia.gov.az “Polis” qəzetinin 1933-cü ildə təsis edilməsi ilə bağlı məlumatla rastlaşanda necə təəccübləndim. Jurnalist dairələrində və şəxsən sizinlə tanış olduğum üçün hər şeyin həqiqətən necə olduğunu öyrənmək qərarına gəldim?

- Bəli, bu söhbəti xatırlayıram və söz vermişəm ki, birinci nömrəsinin çapının 30 illiyində, yəni sentyabrın 30-da “Polis” qəzetinin yaranma hekayəsini sizə danışacağam. Sizinlə danışdıqdan sonra qeyd olunan sayta da baxdım, bu məlumatı kimin hazırladığını bilmirəm, amma adam məntiqi düşüncə ilə çox ağıllı idi. 1933-cü il inqilabi düşüncənin zirvəsi və “polis” adıdır. Əslində, bu ildə yalnız Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin əməkdaşları arasında yayılan “Mübariz keşikdə” qəzeti yaranıb. Və cəmi bir il əvvəl gənc qardaşının tarixə düşməsi üçün yerini ona verib. Odur ki, “Polis” qəzeti Daxili İşlər Nazirliyinin geyimində xalqa inamla və sədaqətlə xidmət edən bu qəzetin davamçısıdır.

- Deməli, bu il qəzetin 30 yaşı tamam olur.

- İlk nömrəsinin nəşrinin 30 illiyi. “Polis” qəzetinin özü 1992-ci ildə təsis edilib. Amma yalnız 30 sentyabr 1993-cü ildə nəşr olunub.

-1992?

- Bu belədir. Qəzetin yaranma tarixini bilməyənlər buna ehtiyatla baxacaqlar. Deyək ki, Xalq Cəbhəsinin hakimiyyəti dövründə. Qarışıqlıq və qeyri-peşəkarlıq dönəmində. Belə bir vaxtda qəzet necə yaranıb? Bu hekayəni məhdud çərçivədə olan adamlar bilir. Və bilirlər ki, “Polis” qəzeti ovaxtkı Daxili İşlər Nazirliyinin və ya paytaxtın Baş Polis İdarəsinin rəhbərliyinin istəyi ilə yaradılmayıb. O, haqq-ədalət mübarizəsinin qızğın vaxtında yaranıb. Bundan əvvəl əsl jurnalist həmrəyliyi yaranmışdı.

- Qəzetin yaranma tarixini birinci əldən öyrənmək həm mənim, həm də oxucular üçün çox maraqlı olacaq...

-Əslində, hər şey 1990-cı ildən başlayıb. Mən Məhəmməd Əsədovun rəhbərliyi ilə yaradılmış Daxili İşlər Nazirliyinin KİV-lə iş şöbəsinə inspektor təyin olunmuşdum. Rəhmətlik nazir bizim idarəyə çox diqqət yetirirdi. Bilirsiniz, həmin günlərdə erməni nasistləri cinayətkar əməlləri ilə azərbaycanlıları Ermənistandakı doğma ocaqlarını tərk etməyə məcbur edirdilər, sərhəddə müxtəlif atışmalar baş verirdi. Qarabağda və Ermənistanla sərhəd rayonlarda vəziyyət ağır idi. Bu zaman təəssüf ki, mərkəzi mətbuat nasistlərin tərəfində idi. Bizə ancaq respublika qəzetlərində həqiqəti yazmaq qalırdı. Bildiyiniz kimi, həmin günlərdə öndə Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin əməkdaşları dayanırdılar. Mən tez-tez qaynar nöqtələrə ezamiyyətlərə gedirdim, əməkdaşlarımızın şücaətli xidməti haqqında respublika mətbuatında yazılar dərc olunurdu. O vaxtlar Daxili İşlər Nazirliyində hər iki dildə eyni dərəcədə uğurla yaza bilən adamlar az idi. Mərkəzi mətbuatda bizim ziyanımıza yazılar gedirdisə, respublika rusdilli nəşrləri təkzib edirdilər. Lakin bu kifayət etmirdi, səsini Moskvaya çatdırmaq lazım idi. Günlərin bir günü ovaxtkı müdirim tələsik bizim inspektor otağına daxil oldu və mənə müraciət etdi ki, “nazir səni çağırır”. Sən mənim vəziyyətimi təsəvvür edə bilməzsən. Elə bil məni kresloya bağlamışdılar. Mən hara, nazir hara. Həyəcanımı atıb ikinci mərtəbəyə endim, qəbul otağına daxil oldum. Orada isə nazirin köməkçisi olan mayor əyləşmişdi. Məni görəndə təəccübləndi: “Sən Zeynalovsan?” Mən özümü başa düşməmiş kimi göstərərək başımı tərpətdim. O, məlumat verdi və həyatımda ilk dəfə olaraq nazirin kabinetinə daxil oldum (sonralar müxtəlif nazirlərin dövründə bu idarədə dəfələrlə olmuşam). Bu, dönüşü olmayan yola qədəm qoyduğum gün idi... Ölmək ölməkdir, xırıldamaq nə deməkdir.

- Gənc leytenant olasan, daxili işlər nazirinin özü Sizin adınızı çəkəndə hisslərinizi və belə bir uğuru təsəvvür edirəm.

- Bu sözləri mənə müxtəlif səviyyəli rəhbərlər dəfələrlə deyiblər. Nazir yazılarıma görə məni təriflədi və SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbərlərindən birinin nömrəsini verdi. Mərkəzi mətbuata çıxmaq lazım idi. Məmməd Nəbiyeviç Azərbaycanın haqq səsini işıqlandırmaq üçün çox iş görüb və bu böyük tamaşada kiçik rol oynamaq mənim üçün şərəf idi. Sonra erməni barrikadasını yarıb mərkəzi mətbuata çatdıq. Bütün bunlar başqa hekayədir...

- Əsədov gedəndən sonra mətbuat xidmətinin rəhbəri oldunuz...

- O vaxta qədər Daxili İşlər Nazirliyi sistemində çoxları mənim jurnalist fəaliyyətimlə artıq tanış idilər, ona görə də yeni struktur yarananda heç bir müzakirə aparılmadan təyinat aldım. Onda Qarabağda artıq döyüşlər gedirdi. Hərbi müxbir kimi yetərincə təcrübəm var idi və tez-tez döyüş meydanında görünürdüm. Çəkilişlər aparıldı, sonradan dövlət televiziyasında göstərildi. O günlərdə məşhur “March of the Trills” mahnısı var idi, klipin əsas kadrlarını bizim qrup çəkmişdi. Vətən uğrunda döyüşlər getdiyi bir vaxtda paytaxtda hakimiyyət uğrunda lokal döyüşlər gedirdi ki, bu da hər cür çirkin mənada təəssüf doğurur. Mən siyasətdən uzaq idim, öz peşə borcumla məşğul olurdum, amma Çörçilin dediyi kimi, “sən siyasətə qarışmırsansa, siyasət sənə qarışır”. Qarabağda döyüşlər gedirdi. 1992-ci il fevralın 26-da səhər saatlarında Xocalıdakı vəziyyətlə bağlı həyəcanlı məlumatlar aldıq. Heç bir əlaqə yox idi, hərbi fövqəladə rabitə ilə Şuşa polisinin siyasi məsələlər üzrə məmuru ilə əlaqə saxladım. Elxan mənə dedi ki, vizual baxışdan Xocalıda hər yerin yandığı aydın olur, atıcı silahlardan aramsız atəş səsləri eşidilir. Rəhbərliyə məlumat verdim. Kabinetdəki telefona zənglər ara vermirdi. Heç olmasa, hər hansı açıqlama vermək lazım idi... Müəyyən müddətdən sonra mənə mətn verirlər ki, mətbuata elan edim. Mətni oxuyanda necə təəccübləndim. “İki ölü, iki nəfər yaralanıb”. Bu ki yalandır. Və mən bu cür məlumatları ötürməkdən qəti şəkildə imtina etdim. Sonra mənə dedilər ki, kabineti tərk et. Şəxsi xəbərlərimi bir kənara qoyarkən zəng çaldı. Bu, “Azadlıq” qəzetinin əməkdaşı Elmira Əmrahqızı idi. Vətən üçün hazır olan və sonradan şəhid olan oğlanlardan aldığım məlumatları verdim. Elə həmin gün axşam saatlarında AZTV-nin əsas xəbərləri yalan məlumatlar yayımladı, amma mənim üçün ən vacib olanı “Daxili İşlər Nazirliyinin mətbuat xidməti bildirir” başlığı olmadan. Səhər tezdən ev telefonuna zəng gəldi. Xətdə nazirin köməkçisi idi, mənə dedi ki, təcili nazirliyə gəl. Əsas girişə yaxınlaşanda o dövrün ən dəbdə olan “istefa” sözünü qışqıran izdiham gördüm. Mən arxa qapıdan gizlicə keçməli oldum. Nazirin qəbul otağına qalxdım, onlar artıq orada “Azadlıq” qəzetini götürüb məni gözləyirdilər. Dünənki məlumatım çap olunmuşdu. Həmin vaxt o, çoxlu kreslo sahiblərini xilas etdi. Mərkəzi Univermaqla üzbəüz yerləşən qəbul otağının pəncərəsini açıb bir dəstə qəzet aşağı atdım və qışqırdım ki, Daxili İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəsmi versiyası burada dərc olunub. Camaat sakitcə dağıldı. Mənə isə dedilər ki, xidmət etməyə davam edə bilərəm...

- Az vaxt keçdi və AXC silahlı çevriliş edərək hakimiyyətə gəldi.

- Məni uzaqlaşdıracaqları gün kimi aydın idi. Buna hazır idim. Amma AXC lideri ilə şəxsi tanışlığı sayəsində qoca bir partiyaçı rəhbər təyin olunanda “Səhranın ağ günəşi” filmindən gömrük əməkdaşının sözlərini xatırlamaya bilmirsən: “Dövlətə heyifdir”. Əvvəlcədən dedim ki, ad çəkməyəcəm - bu bizim daxili polis işimizdir. Haradasa üç ay qaynar nöqtələrdə olub, vaxtaşırı cəbhə xəttində polis əməkdaşlarının qəhrəmanlığından bəhs edən yazılar yazdım. Və budur, məni yenidən nazirin yanına çağırırlar. Görüşdən sonra jurnalist həmrəyliyinin nə olduğunu başa düşdüm. Xüsusilə köhnə məktəb jurnalistikası. Məndən xəbərsiz o dövrün tanınmış adları nazirlə görüşəndə dəfələrlə haqqımda danışırdılar. Məni vəzifədən uzaqlaşdırmaq səhv idi. Yəqin ki, bundan bezərək, həm də tez-tez qaynar nöqtələrə getdiyimi bildiyi üçün məni geri qaytarmaq qərarına gəldi. Amma bu barədə düşünmək üçün bir gün vaxt istəyəndə daha da təəccübləndi. Məsələ burasındadır ki, o vaxt bu vəzifəni çox layiqli bir şəxs tuturdu, onunla eyni vaxtda nazirlikdə işləməyə başladıq. Həmin axşam həmkarlarımla çox şeyi müzakirə etdik və sonra onlardan birinin ağlına Daxili İşlər Nazirliyinin nəzdində alternativ qəzet yaratmaq ideyası gəldi. Bu ideya ilə səhər nazirin yanında idim... Yaxşı, rəhbərlərlə danışmaq asandır, aşağı pillələrə gəlincə, böyük işdir. Nəhayət, məni Bakı şəhər Baş Polis İdarəsinə göndərdilər, onlar təəccübləndilər, amma susdular. Bakı polisinin nəzdində “Polis” qəzetinin redaksiyası belə yaradılıb.

- 1992-ci ilin sonları idi, amma birinci nömrə yalnız 1993-cü ilin sentyabrında çıxdı?

- Bəs necə olsun. Mənə qəzet çıxarmağa kim icazə verərdi? Məni növbətçi məntəqədən bir inspektor, iki sürücü ilə kabinetə saldılar, dedilər, nə qədər istəyirsən otur. İşçilərin qalan hissəsinə heç bir maliyyə ayrılmırdı, oturmağa yer yox idi. Sanki rəssama kətan üzərində fırçalar veriblər, amma boya yoxdur. Və yalnız dahi azərbaycanlı Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra nəinki vətənimizi xilas etdi, həm də “Polis” qəzetinin nəşrinə təkan verdi. Məhərrəm Əliyev Baş İdarəyə rəis təyin olunandan sonra, nəhayət, mənimlə maraqlandılar. Bakı Şəhər Baş Polis İdarəsinin o vaxtkı rəhbərliyinin və həmrəy jurnalistin birgə səyi ilə ədalət ocağından doğan “Polis” qəzeti belə yarandı. İlk buraxılış tarixi isə 30 sentyabr 1993-cü ildir!

- O vaxtlar şərəfli vaxtlar idi. Dövlətçilik hissə-hissə bərpa olundu və təbii ki, ictimai təhlükəsizliyin məcburi yeri var idi. Paytaxtda hökm sürən xaos və özbaşınalığı yəqin ki, xatırlayırsınız. Bir tərəfdə erməni faşistləri ilə döyüşlər, digər tərəfdən isə itaətsiz cinayət aləmi. Küçələrdən dövlət saraylarına gəlib, bacalardan güllə kimi uçaraq küçələrə çıxan insanlar yenidən hakimiyyət mübarizəsinə qarışmağa can atdılar. Amma baş tutmadı. Böyük Heydər Əliyev bütün “i”-lərin üzərinə nöqtə qoydu. Və polis mühüm rolu oynadı. Məhərrəm Əliyevin rəhbərlik etdiyi Bakı polisinin xüsusi rolu olub. Həmin günlərdə “Polis” qəzeti Bakı qarnizonu polis zabitlərinin qəhrəmancasına xidmətini işıqlandırırdı. Sevindirici haldır ki, qəzetimiz sərbəst satışa çıxıb və satış həcminə görə liderlər sırasında olub. Biz artıq sadəcə şöbə qəzeti deyilik. Arxivdəki məqalələr əsasında “Həyəcan dolu 5 il” kitabı nəşr olundu. Düz 7 il qəzetə rəhbərlik etdim, sonra bu mühüm xidmətin bütün çətinliklərini və zövqünü yaşamaq üçün polis kimi peşəkar işə keçdim.