Bayrağımız bizim üçün çox dəyərli milli simvoldur. Bilirdinizmi ki, Türk bayrağının rəngi qırmızı deyil, mavi ola bilərdi?

Bizimyol.info xəbər verir ki, Türkiyə mətbuatında dərc olunan məlumata görə, əhalisinin əksəriyyəti müsəlman olan dövlətlərin bayraqlarında aypara və ay təsviri var.

Aypara qədim zamanlardan türklər üçün istifadə edilən simvol və milli rəmzdir. Aypara və ulduzun köhnə türk bayraqlarında və parçalarda motiv kimi istifadə edildiyi də görünür. Osmanlı İmperatorluğunun son dövrlərində; Sultan Əbdülməcidin dövründə bayrağın qırmızı rəngi “vətən uğrunda şəhid olmaq” anlayışına uyğun gəlirdi.

Osmanlı bayraqlarında aypara İslamı və köçü təmsil edirdi. Mustafa Kamal Atatürkün Türkiyə bayrağına “boz qurd” motivi ilə tac qoymaq istədiyi keçmişdən bu günə qədər deyilib. Bəs əsl məsələ nədir?

Bildiyiniz kimi, “qurd” türklüklə eyniləşdirilən simvoldur.

Mustafa Kamal Atatürk türklüyün simvolu olan boz qurda böyük dəyər verirdi. Bu dəyərin saysız-hesabsız nümunələri var. Məsələn, onun verdiyi sifarişlə Bozkurt markalı siqaretlər, jurnallar, kitablar çap olunurdu.

Onun Türk Əməkdaşlıq və İnkişaf İdarəsinin embleminin “qurd başı” olması təklifi ilə çıxış etdiyi də məlumdur. Əslində bu gün "Petrol Ofisi"ndə gördüyümüz boz qurd simvolu onun əmri ilə hazırlanıb.

Boz qurd fiquruna bu qədər dəyər verən Atatürk boz qurd fiqurunun Türkiyə Cümhuriyyətinin ay-ulduzlu bayrağında olmasını istəyirdi. Enver Behnan Şapolyo Atatürkün köməkçisi Müzəffər Kılıçdan: "Atatürk bayrağımızı dəyişməyi düşünürmü?", - deyə soruşb.  Kılıç: “Bəli, o, əcdadlarımızın istifadə etdiyi göy rəngli bayrağın yeni dövlətin bayrağı olacağını düşünür”, - deyə cavab verib. Sapolyo bunu Atatürklə bağlı kitabında qeyd edir.

Şapolyo xəbər verir ki, bu vəziyyətlə bağlı Cəlal Bayardan soruşub

Çapolyo; O, Cəlal Bayardan Atatürkün Göy Bayrağı türk bayrağı kimi qəbul edib-etməyəcəyini soruşdu; Bayar həmçinin, “Atatürk Cümhuriyyətin rəsmi bayrağını Göy Bayraq kimi qəbul etməyi düşünmüşdü, lakin bu mövzuda heç bir nəşr olunmadığı üçün bu bayrağı qəbul etmədilər. Atatürk mavi rəngi, yəni firuzəyi çox sevirdi. Çünki bu rəng köhnə türk bayrağının rəngi idi”. Bəs Atatürk niyə mavi bayraq istəyirdi?

Göktürklər Osmanlı və Ərəb dünyasının istifadə etdiyi ay-ulduzlu bayraq yerinə mavi bayraqda boz qurd başına üstünlük veriblər. Yeni qurulan Türkiyə dövlətinə kimlik vermək istəyən Atatürk bu istəyi heç bir bəd niyyətlə etməyib.

İnternetdə sadə bir axtarışla tapa biləcəyimiz məlumat olan 16 Türk İmperatorluğunun bayraqlarına baxdığımızda qırmızı fonda ağ rənglə işlənmiş ay-ulduzlu hazırkı bayrağın Osmanlı İmperatorluğuna aid olduğunu görə bilərik. Atatürk bu bayrağın gənc Cümhuriyyətin keçmişdən qopmağa çalışmasının qarşısını aldığı qənaətində idi.

Mustafa Kamalın 1930-cu ildə tarixçilərə “Türk tarixinin ana xətlərini” yazdırarkən vurğuladığı şey İslamın türk tarixinin yalnız bir hissəsini təşkil etməsi və ondan əvvəl türklərin şanlı keçmişinin olması idi. Onun bu məqsədlə etmək istədiyi xalqa milli qürur hissi aşılamaq idi. Bu səbəbdən Göktürklərin bayrağının qəbul edilməsini istədi və Türkiyə Cümhuriyyətinin yeni bayrağının mavi fonda boz qurd simvolunun olması lazım olduğunu düşündü, lakin bu qəbul olunmadı və Atatürkün reallaşmamış ideyası olaraq qaldı.

Bir çox türk toplumlarının bayraqlarında mavi rəngə də diqqət yetirmiş ola bilərsiniz. Göy mavi rəng 20-ci əsrdə milli rəngə çevrildikdən sonra “Göy Bayrağı” kimi qəbul edilmişdir. Buna görə də türk bayraqlarının əksəriyyəti mavi rəngdədir. Bunu bir növ türklüyün simvolu adlandıra bilərik.

Ümumiyyətlə Tenqri və səma ilə əlaqələndirilən “mavi” rəng keçmişdən bu günə türklər üçün çox önəmli bir simvoldur. Lakin baxdıqda şəhidlərimizin düşmənə qarşı tökdüyü qanı simvolizə edən qırmızı ay və ulduzumuz son dərəcə mənalı, dəyərlidir.

Atatürkün də Türk bayrağının mavi olması ilə bağlı fikirləri olsa da, hadisələri dövrün şərtlərinə görə qiymətləndirməyini unutmaq olmaz.

Qadir Həzi, Bizimyol.info