Rəqəmsallaşan dünyada diqqətimizin gündən-günə azaldığı göz qabağındadır. Bunu hamımız bilirik, amma gəlin belə deyək: Bizim diqqət səviyyəmiz qızıl balıqdan da aşağıdır!
Bizimyol.info xəbər verir ki, Türkiyə mətbuatı məsələ ilə bağlı yazı dərc edib.
“Qızıl balıq effekti”; Bu, çox qısa diqqət aralığı olan qızıl balıqlara istinad edərək, diqqət müddətimizin nə qədər qısa olduğunu təsvir edən bir termindir. Həyat tərzimizin dəyişməsi ilə əlaqədar yaranan bu vəziyyət bir çoxumuz, fərqində olmasaq da, DÇHD (Diqqət Çatışmazlığı Hiperaktivlik Dəyişkənliyi) xəstəliyindən əziyyət çəkir!
Vaxt keçdikcə orta diqqətimiz azaldıqca biz qızıl balıqdan da az diqqətli oluruq! Orta hesabla bir insanın diqqət müddəti 13 il fərqlə ölçüldükdə, aşağıdakı nəticələr əldə edilib:
- 2000-ci il: 12 saniyə
- 2013-cü il: 8 saniyə
8 saniyə qızıl balığın diqqət müddətindən qısa idi!
Bəs diqqət səviyyəmizin bu qədər azalmasının səbəbi nədir?
Bir kliklə hər cür məlumat və ya əyləncə mənbələrinə daxil ola bildiyimiz bu rəqəmsallaşmış dünyada biz “ani həzz” hissinə kifayət qədər öyrəşmişik. İstədiyimiz zaman, istədiyimiz hər şeyə daxil ola bilərik. Sanki dünya barmaqlarımızın ucundadır.
Təbii ki, bu vəziyyətin də mənfi nəticələri var. Tədqiqatçılar internetdən istifadə tərzimizin diqqətimizə ciddi təsir göstərməsindən narahatdırlar. Çoxumuz tək bir işə diqqət yetirə bilmirik. Başqa heç nə etmədən filmə 1,5-2 saat baxa bilmərik. Texnoloji cihazlarımızda, xüsusən də telefonlarda olan “çox tapşırıq” xüsusiyyəti bizim hər şeyi eyni anda etməyə alışmağımıza və konsentrasiya müddətimizi qısaltmağımıza səbəb olub.
Telefonunuzun ekranını düşünün; bildirişlər yaxınlıqdakı və ya eyni vaxtda bir neçə platformadan gəlir, İnstaqrama daxil olmağı seçirsiniz, ana səhifə açıldıqda həm yazıları, həm hekayələri, həm də mesaj bildirişlərini görəcəksiniz.
Daxil olarkən bir yazıya baxırsınız, yuxarıdan başqa bir mesaj gəlir və bu barədə düşünməyə başlayırsınız. Biz bu misalları belə uzada bilərik, amma siz artıq nə demək istədiyimizi başa düşürsünüz.
"TikTok" və "Reels" kimi qısa məzmun; Vəziyyəti daha da ağır vəziyyətə saldı.
Uzun məzmuna dözmək üçün vaxtımız azaldıqca, bizə daha qısa məzmun təqdim olunmağa başladı. Beləliklə, biz tələb və təklif şəklində bir-birimizi tətiklədik. Təklif olunan hər qısa məzmunla biz daha da qısa məzmun istəməyə başladıq.
Nəhayət; "TikTok", "Reels" və ya "YouTube Shorts" kimi məzmunlara alışmışıq, bəzən bir neçə saniyə və ya dözə bilsək 1-2 dəqiqə davam edir. Məzmunun müddəti artdıqca konsentrasiyamız azaldı!
Qısası; Biz yüksək diqqətin qısa fasilələri ilə daha çox məlumatı daha sürətli emal edirik.
Əlimizdə olan qeyri-məhdud məlumat və bizə qısamüddətli həzz verən məzmun həmin bir neçə saniyəlik məzmunda diqqət səviyyəmizin artmasına, bir neçə saniyə sonra isə azalmasına səbəb olur. Təəssüf ki, buna öyrəşdikcə diqqətimiz tədricən azalır.
Bunun qarşısını almaq üçün nə edə bilərik?
Zövq aldığımız məzmunu (film, serial, kitab və s.) yenidən istehlak etməyə və bu arada digər stimullardan təsirlənməməyə çalışa bilərik. Daha sonra inqrediyentləri ilk dəfə istehlak edəcəyimiz maddələrlə əvəz edə bilərik. Sosial mediadan istifadə səviyyəmizi məhdudlaşdıra bilərik. Biz zövq aldığımız məzmunu azaltmağa və həqiqətən ehtiyac duyduğumuz zaman istifadə etməyə cəhd edə bilərik. Tədricən onların müddətini artıraraq məzmuna baxmağa və ya oxumağa alışa bilərik.
Qadir Həzi, Bizimyol.info