Təbiətdəki hər bir canlının özünəməxsus ömrü var. Bəzi canlılar bir neçə gün, bəziləri isə onlarla müqayisədə əbədiyyət kimi görünən daha uzun ömür yaşaya bilirlər. Bunun səbəblərini öyrənmək üçün canlıların təkamül və bioloji proseslərini araşdırmaq lazımdır. Məsələn, ev pişikləri adətən orta hesabla 15-20 il, şir isə orta hesabla 10-14 il yaşayır. Meymunlar orta hesabla 20 ilə 40 il arasında yaşayır, pələnglərin ömrü isə adətən 10 ilə 15 il arasında dəyişir.

Bizimyol.info xarici mətbuata istinadla xəbər verir ki, qədim dövrlərdə insanların orta ömrü 30-50 il arasında olduğu halda, bu gün bunun daha uzun olduğunu görürük. Canlıların orta ömrünün demək olar ki, bütün cavabları təkamüldə gizlidir. Hər seçim təkamül prosesində bir imtina ola bilər. Uzunömürlü olmağı seçən canlılar bəzi üstünlüklərdən, qısaömürlü olmağı seçənlər isə başqa üstünlüklərdən məhrum ola bilər. Genetik irsiyyət canlı növlərin ömrünün müəyyən edilməsinə böyük təsir göstərir. Hər bir növün özünəməxsus genetik xüsusiyyətləri qocalma sürətinə, xəstəliklərə qarşı müqavimətə və ümumi uzunömürlülüyünə təsir göstərir.

Fərqli növlər təkamül prosesində fərqli genetik uyğunlaşmalar inkişaf etdirib. Məsələn, orta ömrü 100 il və ya daha çox olması ilə tanınan Qalapaqos tısbağaları genetik olaraq yavaş metabolizmə, yüksək müqavimətə və qocalmaya qarşı təsirli mexanizmlərə sahibdirlər. 2-3 ay yaşaya bilən meyvə milçəklərində qocalmağa daha az davamlı genlər var. Enerjini daha yavaş istifadə edən, yəni maddələr mübadiləsi daha yavaş olan canlılar da daha uzun yaşayırlar. Genetik olaraq yavaş bir mexanizmə sahib olan canlılar daha uzun yaşayırlar.

Ümumiyyətlə, daha böyük heyvanlar daha uzun yaşamağa meyllidirlər. Pişiklər insanlarla müqayisədə olduqca kiçikdir və kiçik məməlilər daha yüksək metabolik dərəcələrə sahib olduqları üçün ümumiyyətlə daha qısa ömür sürürlər. İnsanlar daha böyük olduqları üçün maddələr mübadiləsi daha yavaş olur və yaşlanma ilə bağlı metabolik problemlərə daha az həssas ola bilərlər.

Daha az nəsil verən və daha çox valideyn qayğısı göstərən növlər ümumiyyətlə daha uzun yaşayır. Beləliklə, daha çox ana sevgisi alanlar daha çox yaşayırlar.

İnsanlar təkamül strategiyasını daha az nəsil yaratmağa və daha uzun müddət yetişdirməyə əsaslandıran bir növdür. Onların bir neçə övladı olur və bu uşaqları uzun müddət böyütmək və dəstəkləmək üçün məsuliyyət daşıyırlar. Yüksək qayğıya ehtiyacı olan balaları qidalandırmaq, qorumaq və böyütmək valideynlərin enerjisini və resurslarını sərf edir. Məhz buna görə də, az nəsil verən insanlar daha uzun müddət yaşayırlar. Bu strategiya sağ qalma və uşaq tərbiyəsi arasında tarazlığı qorumaqla fərdlərin genetik irsini ötürmə şansını maksimuma çatdırmağı hədəfləyir.

Çaqqallar nəsli kəsilməkdə olan ərazilərdə yaşayan və resursları məhdud olan növlər sırasındadır. Onlar digər iri ətyeyənlər və yerli yırtıcılarla qida uğrunda mübarizə aparırlar. Bu sərt həyat şəraiti və rəqabət mühiti çaqqalların ömrünün qısalmasına səbəb ola bilər.

İlahin, Bizimyol.info