Rusiya-Ukrayna müharibəsinin dünya sülhü üçün təhlükəsi hara qədər davam edəcək? Qorxunc ssenarilər müzakirə olunarkən bu dəfə Balkanlarda müharibə təhlükəsi yarandı. Təbii ki, bu, Rusiyanın barmağı olmadan mümkün deyil.
Birdən birə Serbiyanı kim səfərbər etdi? “Birdən birə” ifadəsinə çox da fikir verməyək, təbii ki, müəyyən səbəblər var. Burada, Sovet İttifaqı kimi, 1991-ci ildə dağılan keçmiş Yuqoslaviyada hekayə bir çox cəhətdən bugünkü Rusiyanı onun təsir və güc siyasətinə bənzədən elementlərdən qidalanır.
Rusiya və Serbiyada millətçilik...
Kiminsə “imperiya miqyasında” həyata keçirməyə çalışdığı qlobal bir aktyor olmaq iddiası, digərinin də regional miqyasda qorumağa çalışdığı “hakim güc” kimi mövcudluğunu saxlamaq məqsədi - bu mövzuda ətraflı yazılmış saysız-hesabsız cild-cild kitablar var.
Çox dərinə dalmadan, gəlin, son 30-31 ilin macərasına baxaq. Rusiyanın ən zəif olduğu 1992-1995-ci illərdə, Bosniya və Herseqovina müsəlmanlarına qarşı açıq soyqırım olan Bosniya müharibəsində və 1998-1999-cu illərdə: Onun Kosovoda müsəlman alban xalqına qarşı etnik təmizləmə münaqişələrində serblərə verdiyi açıq dəstək hər şeyi qısaca deyir.
Bu gün 1990-cı illərlə müqayisədə yenidən qruplaşdırılan, güclənən və tək Qərb cinahı ilə mübarizə aparan Rusiya nəinki Ukraynanın şərq bölgəsinə nəzarət edə, həm də öz siyasətini tətbiq etmək üçün siyasətini genişləndirmək imkanı əldə edərək, özünün "qlobal güc" kimliyini rəqiblərinə qəbul etdirməyə çalışır. Rusiyanın bu genişləmə və qlobal güc olma siyasətini hər kəs təxmin edə, görə bilər.
İndiyə qədər Qərbin tətbiq etdiyi iqtisadi sanksiyaları əks addımlarla neytrallaşdıran Rusiya təbii ki, enerji böhranı ilə bağlı çox çətin günlər yaşayan Avropanı daha çox narahat etmək və indiki mövqeyindən çəkindirmək üçün əlindəki siyasi və hərbi kozırlardan istifadə edəcək. Eyni şəkildə Rusiya repressiya siyasətində lider olan ABŞ-a qarşı müxtəlif coğrafiyalarda oxşar işlər görəcək. Onun bu məsələlərdə bacarığı, eləcə nələri bacaracağı da hamıya məlumdur.
Qafqazda Gürcüstan və ya Qarabağ probleminə görə Azərbaycan-Ermənistan və ya Mərkəzi Asiyada - Qazaxıstan, Özbəkistan kimi həssas bölgələrdə hər an yeni hərəkat və təlaş başlasa, heç kim təəccüblənməsin – müəllifi indidən bəllidir.
Serbiya belə şeylər üçün Rusiya adından çox funksional bir vasitədir. Yuqoslaviyanın parçalanmasını hələ həzm etməyən Serbiya indiyə qədər yaşadığı məğlubiyyətləri az qala unutmuş kimi yeni attraksionlara müraciət edir və dəstək alacağı ünvan da bəllidir. Yuqoslaviyanın parçalanması zamanı Avropa çox eqoist və qeyri-etik davranış nümayiş etdirdi. Sloveniya və Xorvatiya kimi ölkələr Almaniya və İtaliyanın birbaşa dəstəyi ilə asanlıqla müstəqilliyə gedərkən, Bosniya və Herseqovina və Kosovo yuxarıda qeyd etdiyimiz fəlakətlərə məruz qaldı. Avropa düz üç il barmağını belə tərpətmədən Bosniya soyqırımını seyr etdi.
Xoşbəxtlikdən Kosovoda etnik təmizləmə bir il sonra BMT Təhlükəsizlik Şurasının qərarı, NATO-nun müdaxiləsi və 11 həftəlik bombardmanla dayandırılmışdı.
Ukraynada müharibə bütün zorakılıqları ilə davam edərkən, Avropanın ürəyində yeni qanlı münaqişə böyük fəlakət olardı. Ümid edək ki, artıq belə bir şeyə icazə verilməyəcək. NATO tərəfinin verdiyi bəyanat dəqiq və faydalı görsənir. Ümid edirik ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1.244 saylı qətnaməsi ilə missiyanı üzərinə götürən NATO-nun KFOR (Kosovo Gücü) qüvvələri keçmişdə Bosniya və Herseqovina və Kosovoda yaşanan faciələrin təkrarlanmasına imkan verməyəcək. Bu, həm də Qərb tərəfinin Rusiyaya qarşı çox ciddi sınağı olacaq. Eyni zamanda gələcək siyasi və hərbi proseslərdə Avropa, NATO və ABŞ-ın nə qədər etibarlı olduğunun göstəricisi olacaq.
Mətin Şükürlü, Bizimyol.info
