İspaniyanın paytaxtı Madriddə dünən başlayan NATO Sammiti sabah başa çatacaq. Tədbirin gündəliyi aydındır: Ukrayna müharibəsi, İsveç və Finlandiyanın üzv olması, Rusiya və Çinə münasibətin işlənib hazırlanması. Əslində ABŞ imperializminin hücum və işğal vasitəsi olan NATO-nun genişlənməsi, NATO üzvlərinin silahlanmaya ayırdığı büdcənin artırılması, ABŞ hegemonluğuna etiraz edən dövlətlərin, eləcə də NATO-nun hədəflərinin hədəfə alınması hər zaman ABŞ-ın maraqları ilə üst-üstə düşdüyündən, Madrid sammiti NATO tarixində ən mühüm sammitlərdən biri ünvanını qazanır. Bir çox şərhçilər bunu belə adlandırırlar. Çoxları isə Ukraynadakı müharibəni yeni soyuq müharibənin başlanğıcı kimi görür. Bəs bu, həqiqətdirmi? Gəlin, müzakirə edək...

Əvvəlcə bu suala cavab verək: kim yeni soyuq müharibə istəyir? Cavab aydındır: Kim dünyanı qütbləşdirmək istəyirsə, kim daha çox silah satıb pul qazanmaq istəyirsə, kim müttəfiqləri üzərində nüfuzunu artırmaq istəyirsə, kim NATO-nun ömrünü uzatmaq istəyirsə, kim dünyanın hər yerində süni düşmənlər yaradaraq, bazalar qurmaq istəyir, dənizlərdə təyyarə gəmiləri ilə üzmək istəyirsə, O. Yəni ki, ABŞ.

İkinci məsələ kapitalizm; böhransız yaşaya bilməz. Bu sistemdə böhran struktur, fundamental xarakter daşıyır. Struktur böhranı dövri böhranlarla müşayiət olunur. İqtisadi çöküşlər, müharibələr, enerji qiymətlərindəki dalğalanmalar, birjalardakı kəskin enişlər bu kontekstdə nəzərə alınmalıdır. Epidemiya, onunla gələn tədarük zəncirlərindəki pozulmalar və nəhayət, Ukraynadakı müharibə böhranı daha da gücləndirdi.

Üçüncüsü, Ukrayna müharibəsində ABŞ-ın gözləntilərinin əksinə olaraq Rusiya diz çökmədi və iqtisadiyyatı zəifləmədi. ABŞ-ın silah sənayesi və ABŞ-ın NATO üzərindəki mövcud təsiri möhkəmlənsə də, ABŞ-da inflyasiya son 40 ildə ən yüksək həddə çatıb. Üstəlik, Rusiyaya qarşı sanksiyalara əməl etməyən ölkələr də az deyil. Onların arasında ABŞ-ın müttəfiqləri də var. Bu müttəfiqlərin Çin, Rusiya və İranla yaxın əlaqələr qurmaq cəhdləri də ABŞ-a başağrısı verir.

Nəhayət, dördüncüsü, ABŞ bütün təzyiqlərə baxmayaraq, Rusiyaya qarşı tətbiqlər çərçivəsində Almaniya və Fransadan istədiyi hər şeyi ala bilmədi. Berlin və Paris xüsusilə enerji mövzusunda müqavimət göstərdilər. Bu səbəbdən ABŞ-ın yer üzündəki iki strateji müttəfiqindən biri olan İngiltərə (digəri İsrail) Ukraynaya qarşı daha fəal hərəkət edir və müharibənin uzanması üçün əlindən gələni edir.

Bir sözlə, soyuq müharibədə tərəflər aydın idi. Partiyaların siyasi iqtisad modeli, ideologiyası, müttəfiqlik münasibətləri, aparıcı gücləri və hətta coğrafiyaları aydın idi: bir tərəfdən kommunizm, Varşava Müqaviləsi, SSRİ, digər tərəfdən kapitalizm, NATO, ABŞ. Almaniya isə Qərbi və Şərqi Almaniyaya bölündü. Berlin divarı soyuq müharibənin simvolu idi. Bu gün belə bir dünya yoxdur. ABŞ-ın orta və uzunmüddətli perspektivdə ən böyük düşməni kimi gördüyü Çin ABŞ və Aİ-nin ən böyük xarici ticarət tərəfdaşıdır. Qarşılıqlı ticarət və investisiya böyükdür. Başqa sözlə, iqtisadi əlaqələr, enerji mübadiləsi və xarici ticarət baxımından ölkələr arasında ciddi yaxınlıq, əməkdaşlıq və hətta asılılıq əlaqələri mövcuddur. Nəqliyyat və rabitə sahələrində diqqətçəkən hadisələri nəzərə alsaq, dünyanı iki düşərgəyə bölmək mümkün deyil. Buna görə də ABŞ indi boşuna cəhd edir.

Mətin Şükürlü, Bizimyol.info