Rusiya-Ukrayna müharibəsi 100-cü gününü keçir.

Rusiya artilleriya bölmələri tərəfindən getdikcə küncə sıxışdırılan Ukrayna ordusu problemin həllini Yüksək Hərəkətli Artilleriya Raket Sistemində axtarır. ABŞ isə Ukraynanın atəş məsafəsini ikiqat artıracaq silahı göndərməkdə ilişib qalıb.

M124 HIMARS niyə bu qədər vacibdir?

Rusiyanın hərbi əməliyyat olaraq başladığı, lakin bir müddət sonra dünyada tarazlıqları pozan Ukrayna ilə Rusiya arasında davam edən müharibə 103-cü günündədir. Qanlı qarşıdurmalara səhnə olan bölgədə sərhədləri sıxışdırmaq üçün müqavimət göstərən Ukraynanın Rusiyanın döyüş maşınına qarşı NATO ölkələrinin silah dəstəyinə ehtiyacı olduğu halda, Rusiyanın ən son texnologiya silahlarını meydançaya çıxarması ilə tarazlıqlar dəyişməyə başladı. Müharibəni Rusiyanın raket və ağır artilleriya hücumlarına qarşı balanslaşdırmaq istəyən Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ABŞ -ın müdafiəsini davam etdirmək üçün qabaqcıl raket sistemləri göndərməsində kifayət qədər israrlı idi. Bayden bir sıra qeyd-şərtlərə baxmayaraq, istədiyi raket sistemlərini Ukraynaya göndərmək qərarına gəldi.

Ciddi daxili təzyiq riskini gözləyən Bayden, əvvəlki gün əlavə olaraq 100 milyon dollarlıq hərbi yardıma əlavə olaraq, Rusiya hədəflərini vuracaq çox lüləli orta mənzilli M142 Yüksək Mobil Artilleriya Raket Sisteminin (HIMARS) Ukraynaya göndəriləcəyini açıqladı.

Bu qərarın səbəbi isə son həftələrdə Rusiya ordusunun üstünlüyü ələ keçirməsidir. Xüsusilə, Ağ Ev administrasiyası Luqansk ilə Donetsk arasında yerləşən və saatda 200 dəfə bombalanan Severodonetskdə rus ordusunun irəliləyişini dayandırmaq üçün addımlar atmalı olduğu görünür.

Bəs müharibənin 100-cü günü geridə qalarkən bu raket və artilleriya sistemləri müharibənin gedişatını dəyişə bilərmi?

ABŞ prezidenti Co Bayden “The New York Times” qəzetinə yazdığı “Amerika Ukraynada nə edəcək və etməyəcək” başlıqlı məqaləsində bildirib ki, ilk gündən Ukraynaya əhəmiyyətli miqdarda silah və sursat göndərmək üçün tez hərəkətə keçiblər. Prezident Bayden, Ukrayna qüvvələrinə göndərilən silahlara görə, "biz belə dəstəyi veririk ki, onlar döyüş meydanında üstünlüklərini itirməsinlər və mümkün qədər güclü şəkildə danışıqlar masasına əyləşsinlər ",- deyə bildirib.

Ukraynaya göndərdikləri silahların döyüş meydanında əsas rol oynadığını bildirən Bayden, müttəfiqlərinə göndərəcəkləri çoxlu Raket Sistemləri məsələsinə də toxunub. M142 HIMARS hərəkətindən danışan ABŞ prezidenti, "mən ukraynalıları döyüş meydanındakı kritik hədəfləri daha dəqiq vurmağa imkan verəcək qabaqcıl raket sistemləri və döyüş sursatları ilə təmin etmək qərarına gəldim",-deyə bildirib. Daha sonra isə Javelin tank əleyhinə raketləri, zenit raketləri, güclü artilleriya, radarlar, pilotsuz uçuş aparatları, Mi-17 helikopterləri və sursat da daxil olmaqla inkişaf etmiş silahlarla təmin etməyə davam edəcəklərini sözlərinə əlavə edib. Amma yazıda ABŞ prezidentinin ortada qaldığına dair işarələr də var.

ABŞ Milli Təhlükəsizlik Şurasının Avropa üzrə baş direktoru Amanda Sloat Ağ Evin Ukraynanın hərbi ehtiyaclarına maksimum dərəcədə cavab verməsində israr etsə də, Ukraynaya 40 milyard dollarlıq hərbi , iqtisadi və humanitar təcili yardım paketi ABŞ Senatından keçməli idi.

Qanun layihəsi mayın 19-da Senat tərəfindən qəbul edilib və daha sonra Şərqi Asiya turunda olan prezident Baydenə təqdim edilib. Yardım paketinin məzmununu məsləhətçiləri ilə birlikdə qiymətləndirən Bayden ən qısa zamanda yardım paketinə yaşıl işıq yandırmaq istəyib Bununla belə, bu məsələ ilə bağlı qərar qəbul etmək 10 gün çəkib və Ağ Evdən sızan məlumatlara görə, HIMARS-ların çatdırılması ilə bağlı ciddi böhran yaşanıb. Ağ Evdəki böhranın ən böyük səbəbi raket sistemlərinin diapazonunun nə olacağı idi. Bu səbəbdən ikisi arasında qalan Bayden Ukraynaya belə silah göndərməyəcəklərini dedikdən 24 saat sonra fikrini dəyişib.

Ağ Evi qorxudan ssenariyə görə, ABŞ mənşəli raket batareyalarının Rusiya torpaqlarına düşməsi ABŞ-ın bu müharibədə tərəfdaş olacağı anlamına gələ bilər. Bu isə qeyri-mümkün bir vəziyyət yaradacaq.

Məlumata görə, HIMARS çoxsaylı buraxılış raket sistemlərinin diapazonunun müəyyən edilməsi Bayden rəhbərliyi üçün çox vacib idi. Hətta bu addımdan bir qədər əvvəl “New York Times” qəzetinə yazdığı məqalədə ABŞ prezidenti müharibədə ABŞ-ın mövqeyini və Rusiya ilə NATO arasında müharibənin qızışması riskini məhdudlaşdırmaq üçün diplomatik “ilkin” addım atıb.

Bildirilir ki, Kiyev administrasiyasına uzaq mənzilli deyil, orta mənzilli sistemlərin göndəriləcəyi dəqiqləşib.

Qeyd edək ki, Ukrayna qüvvələri Rusiyanın ağır artilleriya hücumları ilə gündən-günə parçalanır. Rusiyanın geri çəkildikdən sonra bütün qüvvələri ilə hücuma keçdiyi müharibədə günü-gündən əriyən Ukrayna ordusu tez bir zamanda əks hücuma keçmək və psixoloji üstünlüyünü bərpa etmək istəyir.

Artilleriya Raket Sistemi Ukrayna ordusunun inventarına daxil edilərsə, bu silah sayəsində 80 km uzaqlıqdakı hədəfləri heç bir səhv etmədən vurmaq mümkün olacaq. Bundan əlavə, bu silah Ukrayna ordusunun Rusiya raket sistemləri ilə eyni məsafəyə çatması demək olacaq.

Qeyd edək ki, ABŞ-ın Raket Texnologiyalarına Nəzarət Bölməsi (MCTR) beynəlxalq silahlara nəzarət müqaviləsi çərçivəsində ATACMS raketlərinin ötürülməsi üçün potensial maneələr təqdim edir.

Bayden administrasiyası MCTR protokollarına uyğun olaraq silah satmağa hazırlaşarkən, İnterpolun baş katibi Yurgen Stokdan əhəmiyyətli bir xəbərdarlıq gəlib. Ukraynaya göndərilən və əhəmiyyətli miqdarlara çatan silah daşımalarının silah tacirlərinin əlinə keçə biləcəyini deyən İnterpol rəhbəri, döyüş bölgəsində nəzarətsiz dövriyyəyə buraxılan silahların qeydiyyatdan keçməyən bazarlarda silah satıcıları tərəfindən satılmasından narahatdır.

Leyla, Bizimyol.info