İlk növbədə, bu müharibə 44 milyon ukraynalının taleyinə aiddir. Ancaq Mariupol və Xarkov xarabalıqları arasında bütün dünyanın necə görünəcəyi təhlükədədir. Vladimir Putin Ukraynanı Qərblə yaxınlaşmadan əl çəkməyə və Kremlin iradəsinə tabe olmağa məcbur etmək üçün onu işğal etmək niyyətindədir.
Bizimyol.info xəbər verir ki, "The Economist" verdiyi məlumata görə, o, əmindir ki, böyük ölkələrin kiçik ölkələrə hakim olmaq hüququ var. Ukrayna israr edir ki, müttəfiqlərini özü seçəcək. Qərbin dəstəyi ilə o, bütün ölkələrin suveren olması ilə bağlı universal prinsipi müdafiə edir. Qəzet yazır ki, döyüş meydanında qalib gələn dünyanın qalan hissəsinin necə işlədiyini müəyyən edəcək.
Döyüş meydanından kənarda da Qərbin bu mübarizədə uduzmaması vacibdir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin əksəriyyəti ya Rusiyanın işğalını dəstəkləyir, ya da neytral qalır. Bəzi ölkələr Rusiya silahlarından asılıdır, digərləri isə Sovet böyüklüyünə əsassız nostalji hiss edirlər. Amma onların bir çoxu da hesab edir ki, Qərb öz mənfəətini güdür, ikiüzlüdür və tənəzzülə doğru gedir. Dünyanın başqa bir hissəsi isə işğalı dəstəkləməsələr də, bunun onların problemi olmadığına inanırlar. Bu o deməkdir ki, dünya çox təhlükəli istiqamətdə irəliləyir. Martın 2-də BMT-də 141 ölkə Rusiyanın işğalını pisləyən qətnamənin lehinə səs verib. Ancaq real mənzərə daha mürəkkəbdir.
"Economist Intelligence Unit" müəyyən edib ki, dünya əhalisinin yalnız üçdə biri nəinki Rusiyanın davranışını pisləyən, hətta ona qarşı sanksiyalar tətbiq edən ölkələrdə yaşayır. Bu ölkələrin əksəriyyəti Qərbdə yerləşir. Dünyanın daha üçdə biri neytraldır. Hindistan da bu kateqoriyaya daxildir, ABŞ-ın şübhəli müttəfiqləri - Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri də neytiral mövqe nümaiş etdirmək niyyətindədirlər. Üçüncü və sonuncu kateqoriya işğala haqq qazandırmaq üçün Rusiya təbliğatını təkrarlayan ölkələrdir. Məsələn, Çin Moskvadan sonra daim təkrarlayır ki, guya Ukrayna ərazisində Amerika “bioloji laboratoriyaları” mövcuddur.
Güclülərin həmişə haqlı olduğu Putin dünyasında geniş dəstəyin olmaması Qərbin tənəzzülünü sübut edir. 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılmasından sonra, ABŞ yeganə fövqəldövlətə çevriləndə ölkələr heç də ideoloji əsaslarla ona əlverişli deyildilər. Onlar Amerikanın dəstəyini istəyirdilər. İndi Çinin yüksəlişi fonunda ABŞ-ın kiçik ölkələr üzərində təsiri azalıb. “Azalma” söhbəti şişirdilib. Bununla belə, onların bəzi həqiqətləri var.
Qərbin özü təsirini itirmək üçün cəhdlər edib. Putinin Ukraynaya təcavüzündən əvvəl Qərb, deyəsən, onun tərtib etdiyi ümumi prinsiplərə inamını itirmişdi. 2008-ci ildə Rusiyanın Gürcüstana hücumundan sonra prezident Barak Obama Kremllə münasibətləri “yenidən qurmağa” tələsdi və diqqətini daxili siyasətə yönəltdi. 2013-cü ildə Bəşər Əsəd Suriyada kimyəvi silahdan istifadə edəndə Obama heç nə etməyib. Bir il sonra Rusiya Krımı ilhaq etdi və buna görə sadəcə yüngül sillə aldı.
Çin və Rusiya əmindirlər ki, özünə inamın olmaması Qərbin tənəzzülünün təzahürüdür. Donald Trampın prezidentliyi yalnız Amerika müttəfiqliklərini sarsıtmaqla bu inancları gücləndirdi. ABŞ-da demokratiya qalmaqallar və sui-qəsd nəzəriyyələri bataqlığındadır. Aİ çox vaxt tamamilə eqoist görünürdü. Brexit həm onu dəstəkləyənlər, həm də əleyhinə olanlar üçün fiasko oldu. Daha kasıb ölkələr də Amerikaya və onun müttəfiqlərinə eqoist kimi baxırlar. Çünki yalnız özlərinə uyğun gələndə həmrəylik istəyirlər. Çin və Rusiya COVID-19 peyvəndlərini paylayarkən, Qərbin özü dozalar yığırdı. Neft və kömür yandıraraq zənginləşən ölkələr dünyanı iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə səylərini gücləndirməyə çağırmağa başladılar. Bununla belə, onlar özləri kasıb ölkələrə maddi yardım göstərmək vədini yerinə yetirmədilər ki, onlar qalıq yanacaqlardan uzaqlaşa və daha isti dünyaya uyğunlaşa bilsinlər.
Həmçinin yoxsul ölkələr Qərbi ikiüzlü hesab edirlər. Avropa universal hüquqlardan danışır. Lakin o, Ukraynadan olan milyonlarla qaçqını məmnuniyyətlə qəbul edərkən, Suriyadakı müharibədən qaçanları geri qaytardı. ABŞ və müttəfiqləri 2003-cü ildə BMT-nin dəstəyi olmadan İraqı işğal ediblər. Qərbin nəzərində Səddam Hüseyn öz xalqını kimyəvi silahla zəhərləyən, həm də qonşu ölkələrə hücum edən qaniçən bir diktator idi. Təbii ki, Vladimir Zelenskini onunla müqayisə etmək olmaz. Amma başqa ölkələrin hökmdarları qorxurlar ki, Qərbə hakim, münsiflər heyəti və cəllad rolunu almağa icazə verilsə, onlar ədalətə arxalana bilməzlər.
Haqlı narazılıqların və şişirtmələrin bu zəhərli kokteyli köhnə müstəmləkəçilik siyasətindən ümumi narazılıqla dəstəklənir. Problem ondadır ki, inkişaf etməkdə olan ölkələr dəhşətli səhvə yol verirlər. Axı Ukraynadakı müharibənin də onlar üçün öz payı var. Qərbin bütün səhvləri ondan üstün deyil ki, Putinin təklif etdiyi sistemdə bu ölkələrin xalqı daha çox əziyyət çəkəcək.
Putinin qurmağa çalışdığı dünya mövcud olandan daha da pis, eqoist və əxlaqsız olacaq. Ukraynada baş verənlər bunun sübutudur. Putinin Kiyevdəki “nasistlər”lə bağlı ifrat yalanları və rus ordusunun müharibədə iştirakına dair bütün etirazları dekadantdır. Onun NATO-nun Mərkəzi və Şərqi Avropada genişlənmə yolu ilə Rusiyanı təhdid edərək “müharibəni qızışdırdığı” iddiaları eqoistdir. Çünki heç kim bütün region ölkələrini güc yolu ilə ittifaqa sürükləməyib. Onlar uzun onilliklər boyu sovet zülmündən sonra öz təhlükəsizlikləri üçün NATO-nu seçdilər. Ukraynada isə əsgərləri dinc insanlara işgəncə verən, zorlayan və qırğın edən Rusiyanın mənəvi tənəzzülünü görmək olar.
Daha da pisi odur ki, Putinin böyük dövlətlərin qanuni hökmranlığına inamı təkcə döyüş meydanı ilə məhdudlaşmır. O, bir məsələdə haqlıdır: geosiyasətin əsasını gücdən uğurla istifadə etmək dayanır. Əgər Rusiyanın Ukraynada qalib gəlməsinə icazə verilsə, hədə-qorxu, yalan və manipulyasiya beynəlxalq müqavilələr və qanunlar dünyasına daha da nüfuz edəcək. Onlar təbii qəbul etdikləri bütün beynəlxalq müqavilələri məhv edəcəklər. Ancaq müasir dünya onların üzərində dayanır.
Putinin bu baxışı öz təsir dairəsini qurmağı səbirsizliklə gözləyən Çinə müraciət edə bilər. Pekin başqalarına hakim olmaq üçün kifayət qədər inamlı hiss edir. Bu baxış öz ölkələrini cəzasız olaraq istismar etmək və qonşularını terror etmək istəyən tiranlara uyğun olacaq. Lakin bu cür fikirlər həqiqətən öz xalqları üçün ən yaxşısını istəyən liderlərə yaraşmır.
İndi Putinin zorakı fikirlərini Ukraynanın mövqeyi ilə müqayisə etməyə çalışın. Rusiya təcavüzü ilə mübarizə apararaq, faktiki olaraq demokratiyanın çırağına çevrildi. Qərb kimi, mükəmməl deyil. Ancaq o, azadlıq və ümid üçün mübarizə aparır. İnkişaf etməkdə olan ölkələr bu gün öz qeyri-kamil sistemlərini tərk etməməlidirlər. Bununla belə, onlar Ukraynanı Putindən qorumalı və onun çiçəklənməsinə kömək etmək üçün artan nüfuzlarından istifadə etməlidirlər.
Bundan əvvəl CNN yazıb ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin növbəti əsas döyüşü Slavyansk uğrunda döyüş olacaq. Çünki şəhər əsas strateji əhəmiyyətə malikdir. Əgər düşmən onu nəzarətə götürə bilsə, o, Donbassda Ukrayna ordusunu mühasirəyə almaq imkanı əldə edəcək.
Öz növbəsində, New York Times Donbass uğrunda döyüşün son dərəcə şiddətli olacağını yazıb. Bu, Kiyev, Xarkov və Sumi ətrafında gedən döyüşlərdən çox fərqli olacaq. Çünki burada düşmən ərazini daha yaxşı tanıyır. Və onun tədarük zəncirləri daha qısadır.
Qadir, Bizimyol.info
