Ruh incəsənətdə, dində, məişətdə və gündəlik həyatda ən çox işlədilən fəlsəfi kateqoriyalardandır. Ruhun tarixi də çox qədimdir. Çoxallahlılıq dövründə də Allahların Ruhunu çağırardılar. Tarix boyu bütün adlı-sanlı filosoflar Ruh haqda nəsə deyiblər. Ruh həmişə fəlsəfənin əsas məsələlərindən biri olub. Birinci növbədə bilmək lazımdır ki, yaddaşlardakı baza bilikləri təfəkkürün genişlənməsi prosesində mühüm rol oynayır və baza bilikləri artdıqca təfəkkür fəzası da böyüyür. Yəni, hər bir insan Ruhdan danışarkən qarşısındakının baza biliklərinin səviyyəsini-imkanlarını bilməlidir ki, anlama prosesi qənaətbəxş olsun. Texniki bilikləri olmayan, humanitar elmlər sahələrinin nümayəndələrinə müasir texnologiyaların əldə etdiyi yenilikləri elmi əsaslarla izah etmək, əlbəttə, xeyli cəsarət və hövsələ tələb edir. Qoy olsun!
Bilirik ki, cisimlərin-əşyaların (və ya maddiyyatın) sosial-ictimai tarixi və təbiət hadisələrinin obyektiv gerçək dərki bəşəriyyətin əsas vəzifəsi və ya məsələsidir.
Bütün elmlər son nəticədə insanlığı mütləq gerçəkliyə yaxınlaşdırmağa xidmət edir. Bu mənada müxtəlif ölçülü həcmlərdə baş verən hadisələri mükəmməl dərk etmək üçün təfəkkür fəzasının rolu danılmazdır. Təfəkkür fəzası cisimləri və ya cisimlər sistemlərinin-toplumunu bütün mahiyyətiylə dərk etməyə, onları bütöv görməyə və ya duymağa xidmət edir. Müstəvi koordinat sistemi mütləq-həqiqi gerçəklikdən ən azı bir ölçü uzaqdır. Həcmi görüntü üç ölçülü koordinat sistemində həqiqətə daha yaxındır. Yazılanlara və deyilənlərə görə, ən qədim mənbələrdə göstərilir ki, Musa peyğəmbər müqəddəs Ruhu üfürülən hava axını, sonsuz səhralarda quraqlıq və ya canlanma yaradan yel, meh, külək kimi dəyərləndirmişdir. Sonralar Ruh daha geniş mənalar kəsb etmişdir: nəfəs, can, mənəviyyat, keyfiyyət göstəricisi kimi, iy, qoxu, dəm, kefli, kefsiz, Ruh yüksəkliyi, Ruhdan düşmək, hətta cin, şeytan, iblis və s.
Bibliya tərcümə institunun 1993-cü ildə çap etdirdiyi “İncil” də Ruh haqda yazılanları olduğu kimi verirəm: “Müqəddəs Ruha “Yardımçı” və ya “Təsəlli verici” də deyilir. Onun vəzifəsi Allahı insanlara zahir etmək, İsa Məsihi şərəfləndirmək, İsaya iman gətirənlərin arasında məskən salıb onları qüdsləşdirməkdir: Müqəddəs Ruh özü Allahdır!” Əziz oxucular, nəfəsinizi dərin və özünüz düşünün!
Qurani-Kərimin 17-ci, İsra surəsinin 85-ci ayəsində “(Ya Məhəmməd) Səndən Ruh (Ruhun mahiyyəti və keyfiyyəti) haqda soruşsalar De ki; Ruh Rəbbimin əmrindəndir (Allahın əmri ilə yaradılmışdır) Sizə (bu barədə) yalnız cüzi bir bilik verilmişdir!”
İslamda Ruh toxunulmazdır. Yəni, Ruh tam Allahın səltənətinə aiddir. Lakin, Allahın ən sevimli möcüzəsi sayılan ağıl, düşüncə, zəka, təfəkkür, dərrakə Allah tərəfindən məhz insanlara verildiyindən insanlar Allahın möcüzələrini zaman-zaman anlamağa cəhd göstərirlər.
Bütün dini, səmavi kitablarda Ruh haqda verilən informasiyalardan belə bir nəticə çıxarmaq olar ki, Ruh maddi varlıq deyil. Ruh mənəvi istəkdir, hər hansı ali canlının təzahürünün, gözləntilərinin informasiya sahəsinin məcmusudur. İnformasiya sahəsi dedikdə istənilən obyekt haqda olan şifahi, yazılı və ya elektron informasiyaların cəmi başa düşülür. İnsan beynində səs və ya video informasiyalar üçün yaddaş elementləri mövcuddur. İstənilən obyekt haqda məlumatlar yaddaş bazalarına yazılır və istənilən vaxt tələbə uyğun informasiyalar idrakda canlandırılır. İllərlə əvvəl dünyasını dəyişmiş insanın səsi qulağımızda, əksi isə gözümüzdə aydınlaşır. Güclü insan və zəka sahiblərinin təfəkküründə keyfiyyətli sintez və analiz getdiyindən onların Ruhu da uzun illər saxlanılır və nəsillərdən-nəsillərə ötürülür.
Türk-İslam mədəniyyətinin bəşəriyyətə bəxş etdiyi ən nadir simalardan, söz-təfəkkür ustadlarından biri sayılan Mövlana Cəlaləddin Rumi demişdir: “Ölümünüzdən sonra məzarınızı yerdə axtarmayın! Bizim məzarımız ariflərin qəlbindədir”. Ruh mövcudluğu arzu olunan ən cəlbedici-xəyali-irrasional istəkdir, substansiya deyil.
Ruh, bəşər övladının təfəkkür sistemində istənilən, arzu olunan obyektin canlandırılması, təsviri, sərgilənməsi və ya inikasıdır. Ruha inam, Allaha inamın davamı və ya göstəricisidir. İnsan zəkasını nurlandıran məhz Allahın Ruhudur. Ruhu anlamaq, onun varlığını dərk etmək üçün birinci növbədə Allahın nurunu dərk etmək vacibdir.
Qurani-Kərimin Nur surəsinin 35-ci ayəsini olduğu kimi verirəm: “Göylərin, yerin nurudur Allah! Onun nuru, içində çıraq olan bir qəndildir elə bil. Bir şüşənin içindədir o çıraq. Şüşə isə inci kimi parlayan bir ulduzdur elə bil. Nə şərqdə, nə qərbdə bitən mübarək zeytun yağıyla yanar bu çıraq. Od dəyməsə də bu yağa, hazırdır aləmi nurlandırmağa. Nur (od nuru), Allahın nuru üstündə nur! İstədiyi kimsəni öz nuruna qovuşdurar Allah. İnsanlara neçə-neçə misallar çəkər Allah. Hər şeyi bilir Allah”. Məsələnin kökü məhz Allahın nurunun mənəvi tərəfindədir. Söhbət istidən və ya parıltıdan getmir. Qurani-Kərimin Rus variantında nurla işıq eyniləşdirilir. Yalnız İslamda iki cür işığı fərqləndirirlər: işıq mənbəyindən, məsələn, Günəşdən (oddan) gələn işıq, Aydan gələn işıq isə nur adlandırılır. Nur əks olunmuş polyarizə olunmuş işıqdır. Bu işıq parıltısızdır və göz qamaşdıran deyil. Allahın nuru da düşüncə tərzini, təfəkkürü dərk prosesini və idrakı nizamlayır, qəlbləri rahatlamağa xidmət edir. Beləliklə, nur üstündə nur, kainatdan və Günəş sistemindən gələn fon (nur) üstündə Allahın səmavi kitablar vasitəsilə göndərdiyi idrakımıza işıq salan qəlblərimizin iman gücü ilə dərk etdikləri, bizi mütləq həqiqətə doğru yönəldən ilahi kəlamlarıdır. Bugünkü təsəvvürlərə görə şifahi və ya yazılı kəlamlar isə fikrin-təfəkkürün maddiləşmiş formasıdır.
“Ruh, fəlsəfədə-psixi fəaliyyətin yüksək forması olan ideal şuür, təfəkkür, zəka anlayışlarının eyniyyəti kimi işlədilən termin; maddi, təbii başlanğıcdan fərqli olaraq qeyri- maddi başlanğıcı bildirən fəlsəfi anlayışdır. Fəlsəfənin əsas məsələsi baxımından Ruh materiyaya qarşı qoyulur. Platon və Aristotel Ruhu nizamsız materiyanı formalaşdıran xalis ideal qüvvə kimi başa düşürdülər. Orta əsr teoloqları Ruhu Allah ilə eyniləşdirir, oun maddi varlığı yaradan varlıq, şəxsiyyət hesab edirdilər. Yeni dövrdə subyektiv idealizm mövqeyindən çıxış edən filosoflar fərdin şüurunun hər hansı ünsürünü Ruhun mahiyyəti kimi qələmə verirlər. Materialistlər həmişə Ruhu materiyanın xassəsi-halı kimi başa düşürlər. F.Engels düşünən Ruhu materiyanın ən yüksək məhsulu sayırdı. Dialektik materializm Ruhu (fərdi və ictimai şüuru) maddi amillərdən törəmə hesab edərək təbiət ilə yanaşı maddi ictimai münasibətlərə də maddi amillər kimi yanaşır.
Ruh psixologiyada insanın daxili aləmini-psixikasını ifadə edən anlayışdır. Dini təsəvvürlərə və idealist psixologiyaya görə Ruh bədəndən asılı deyil, müstəqildir. Onu yalnız daxili müşahidə ilə dərk etmək mümkündür. Ruhun canlı cisim forması kimi öyrənilməsinə ilk dəfə Aristotel elmi yanaşmışdır. Aristotelə görə Ruhun üç növü: Qidalanan Ruh ( bitki Ruhu), hiss edən və ya duyan Ruh (heyvan Ruhu) və dərk edən Ruh (insan Ruhu) var. Dekart Ruhla bədənin qarşılıqlı münasibətini psixo-fiziki problem çərçivəsində həll etməyə çalışmış, Q.Leybnis Ruhun duymaq və arzulamaq xassələrini qeyd etmiş, C.Lokk Ruhi hadisələri (duymağı və ideyaları) öyrənməyi əsas götürmüşdür.
XX əsrin ortalarından eksperimental psixologiyada Ruh anlayışı tədricən psixika anlışıyla əvəz edilmişdir.” АСЕ 8-ci cild səhifə 232.
Pifaqorun eramızdan 500 il əvvəl söylədiyi iki əlamətdar fikri fəlsəfə tarixində iz buraxmışdır: I – Ruhun bir canlıdan digərinə keçməsi, II – hadisələrin və talelərin təkrarı və dövranı. Məşhur neoplatonçu Porfiriy bu barədə belə yazmışdır: “Pifaqorun fikrincə Ruh ölməzdir, dünyada baş verən bütün hadisələr fasilələrlə yenidən təkrarlanır”. Ümumiyyətlə, təzə heç nə baş vermir. Məhz bu fikrinə görə böyük Heradot Pifaqoru yunanların ən müdriki adlandırmışdır. Bu fikirlərin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, insanlıq olduqca Ruh da olacaq. Ruhu yaradan məhz insan təfəkkürüdür. Bu günki elm hələ Ruh məsələsini tam həll etməyə imkan verməsə də 55 il elektronika ilə məşğul olan bir ixtisasçı kimi bəzi fikirlərimi söyləmək istəyirəm: - Bütün dini cərəyanlarda Ruh duman kimi, tüstü kimi, aşkar görüntüsü olmayan bir möcüzəli varlıq kimi təqdim olunur. Həmişə və hər yerdə Ruh informasiya daşıyıcısı kimi, ecazkar ağlasığmaz varlıq kimi təqdim olunur. Bizcə Ruhun varlığı müsbət fikir, idrak, zəka daşıyıcısının mövcudluğu baxımından gərəklidir. Biz bərkə düşəndə varlığı ilə bizim həyatımızda müsbət rol oynamış getmişlərin köməyini, məsləhətini və ya yaddaşımızda saxlanılan dəyərli məsləhətlərini əsirgəməyənləri xatırlayırıq. Ruhuna duaçı olduğumuz şəxsin səsi, gülüşü, mimikası nümunəvi estetik-etik normaları xəyalımızda, yaddaşımızda canlanır. Biz gözlərimizi yumub azarkeşi olduğumuz xanəndənin səsini olduğu kimi eşidirik. Bu proses iki Ruhun təmasıdır.
Orta məktəbin fizika kitablarında, səs və ya akustika bəhsində belə bir təcrübə təqdim olunur: İki eyni ölçülü içi boş, bir tərəfi açıq ağacdan düzəldilmiş düzbucaqlı prizmanın (həcmi rezonator) birinin üstündə kamerton, “U” şəkilli metaldan səs mənbəyi var. Çəkiclə (başı rezindən) vurduqda kamerton, qutu ilə birlikdə səs verir, uğuldayır. İkinci qutunu ağzı açıq tərəfi ilə birinci qutuya yaxınlaşdırdıqda o qutu da başlayır uğuldamağa. Birinci kamertonlu qutunu uzaqlaşdırdıqda belə ikinci qutu bir müddət uğuldamaqda davam edir. Qutular fizikada həcmi səs rezonatorları adlanır. Yəni, eyni ölçülü iki həcmi rezonatorun birində yaranan səs rəqsləri təmas vaxtı ikinci rezonatora keçir.
Bu təcrübənin ən orijinal variantını keçən əsrin əvvəllərində məşhur İtaliya müğənnisi Enriko Karuzo nümayiş etdirirdi. O, boş şərab bakalını çırtma vurub səsləndirdikdən sonra müəyyən məsafədən həmin səsi olduğu kimi özü səsləndirir və hər iki səs rezonansa gələndə bakal parça-parça olub qəlpələnirmiş. Tamaşaçılar dəhşətə gəlirdilər.
Həcmi olan cismin müəyyən səs dalğaları ilə münasibətdə olması, içi boş rezonatorların rəqsi saxlama müddəti (rezonatorun keyfiyyətliliyi) musiqi alətlərində istifadə olunur. İnsanlar ilkin musiqi alətlərini yaradanda təkamüllə gəlib rəqs sistemlərinə çıxmışlar. Məşhur Stradivari özünün skripkalarını yaradanda fəhmlə yaradıb, duyğu ilə təkmilləşdirib. İndi isə hər bir alət bir rəqs sistemi kimi qəbul edilir. Böyük ölçülü musiqi alətləri uzun dalğalara, kiçik ölçülülər isə kiçik dalğalara cavab verir və ya kiçik dalğalarla münasibətdə olur. Orkestri təşkil edən alətlər, yaxşı olar ki, bütün səs diapazonunu tutsunlar. Onda çalınan simfoniya bütün əzəməti ilə səslənəcək. Duyğularımız bizi həqiqətə bir az da yaxınlaşdıracaq.
Ən böyük ölçülü simli alətlər, ən aşağı kişi səsinə uyğun Basso – aşağı səsə aid alətlərdir: Məsələn, kantrobas, ən aşağı səsə cavab verən alətdir. Simli alətlərin ən kiçiyi skripka ən yüksək tezlikli registrli alətdir. Simin altındakı həcmindən, yəni rezonatorun ölçüsündən asılı olaraq simli alətlərdə səsin tezliyi və tembri dəyişir. Bizim eşitmə orqanımız: qulaq seyvanı, orta qulaq və iç qulaq birlikdə səs rezonatoru təşkil edir. İç qulaq reseptorlar vasitəsilə beyinlə əlaqədədir. Qulaq pərdəsinin rəqsləri beynin səs rəqslərinə cavab verən hissələrinə çatanda biz eşidirik. Hər bir insanın səs mənbəyi tənəffüs sistemi, ağız və burun boşluqları və səs tellərindən ibarətdir. Səs tellərinin ölçüləri müxtəlif insanların səslərini fərqli edir. Biz tanışlarımızın səsini onların səsindəki obertonların (yüksək tezlikli toplananların) sayı ilə fərqləndiririk. İnsan beyninin həcmi, oradakı labirintlərin incə quruluşu, yaddaş elementlərinin sayı informasiyanın saxlanma müddətinə cavabdehdirlər. Fiziki elektronikada məntiq elementləri, yaddaş elementləri geniş tədqiq olunur. Süni intellektin yaradılmasında elektronikanın rolu danılmazdır. Keçən əsrin 60-70-ci illərində bu elementlərin ölçüləri xeyli böyük idi. Çünki o vaxt əsasən elektron və ion (plazma) cihazlarından istifadə olunurdu. Ona görə o vaxtın elektron hesablama maşınları (EHM) xeyli böyük ölçülərə malik idilər. Sonralar yarımkeçirici cihazların tətbiqi artdıqca EHM-in ölçüləri kiçilməyə başladı. İndi mikro elektronikanın hesabına kompüterlər, mobil telefonlar və s. həm çox kiçikdirlər , həm də böyük imkanlara malikdirlər. Son zamanlar istifadə olunan molekulyar eletronikanın imkanlarını anlatmaq məqsədilə bir misal çəkmək istəyirəm: Sizin yazdığınız hər bir cümlənin sonunda qoyduğunuz nöqtədə 250 milyard atom var. Demək, hələ qabaqda bizi daha böyük sürprizlər gözləyir. Belə çıxır ki, Ruh hər bir insanın idrakının məhsulu olan deyimlərinin yaratdığı səs rəqslərinin məcmusudur. Biz bütün ömrümüz boyu müsbət əməllərlə Ruhumuzu inşa edirik, formalaşdırırıq və yeri gəldikcə yaxınlarımıza, tələbələrimizə ötürürük. Beynin isə yaddaşı əlbəttə, ağacdan hazırlanmış rezonatorun yaddaşından olduqca çoxdur, çünki beyin materiyanın (hələlik bizim üçün gizli qalan) ən ali formasıdır.
Ruh canlıların yaddaşında qaldığından ölməzdir. İnsanlığın yaşı sonsuzdur. Məhz elə bu səbəbdən informasiya bir canlıdan digərinə keçir, bütün hadisələr təkrarlanır və dünyada təzə heç nə baş vermir, Pifaqor demişkən.
Səmavi kitablar nazil olan zamanlarda həcmi rezonatorlardan söhbət gedə bilməzdi. Onda bütün elmlər rüşeym halında bəzi alimlərin təfəkküründə yenicə yaranırdı. Müxtəlif həcmlər, onların ölçüləri, münasibətdə olduqları dalğalar: optik, səs, hüceyrə ölçülü həcmi rezonatorların gerçək fəaliyyəti anlaşıla bilməzdi. Yaradan bilər, lakin onları insanlara çatdıra bilməzdi. Deyilənlər hamısı hökm şəklində təqdim olunurdu. Yəni, belədir, vəssalam! Başqa cür ola da bilməz!
Canlı aləmin inkişafı, hüceyrənin bölünməsi prosesinin anlanılması üçün min illər tələb olunurdu. Fiziologiyada hüceyrənin səthinin-həcminə nisbətinin (r – hüceyrənin radiusudur) nisbəti ilə təyin olunması bölünməni səciyyələndirən ən vacib parametrdir. Çünki yaşam, hüceyrənin bölünməsi ilə bağlıdır. Hüceyrələr müstəqil obyektlər kimi təsəvvür edildikdə nisbəti başa düşüləndir: yəni səth artdıqda toqquşmaların ehtimalının sayı artacaq, enerji mübadiləsi hesabına hüceyrə bölünəcək. Digər tərəfdən əgər həcm böyüyürsə hüceyrənin mütəhərrikliyi azalır. Toqquşmaların sayı azalır, bölünmə ehtimalı da azalır. Nəticədə nisbəti hüceyrənin radiusu ilə tərs mütənasib olur. Yaranışın hamısı təbiət qanunları ilə baş verir. Qurani-Kərimdə 60-dan çox ayədə sudan bəhs edilir. Fəzilətlərinə görə Suyun 13 müstəsna məziyyətləri fərqləndirilir: 1- Allahın (s.s.) Yer üzünü suyla diriltməsi. 2 – İnsanların bir damla sudan yaradılması. 3. Allahın (s.s.) göydən su endirməsi və s. Bütün bunlar ən əsas məziyyətlər olub yaranışın mahiyyətinin təbiətdən gəldiyini sübut edir. Qurani-Kərim nazil olandan 1200 il sonra, əvvəlcə 1771-ci ildə İngiltərəli alim Henri Kavendiş təcrübi olaraq göstərdi ki, su yanar havada (hidrogenlə oksigenin qarışığında) alınır. Belə ki, təcrübə borusunun divarları iç tərəfdən tərləmişdi. 1783-cü ildə müasir kimyanın yaradıcılarından biri, Fransalı alim Antuan Loran Lavuazye yenə hidrogen və oksigendən 2,5 qram su aldı. Bu dəfə su bu qazların qarışığında elektrik boşalması zamanı alınmışdı. Yəni, suyun alınması üçün həcmdə müsbət hidrogen ionları ilə mənfi oksigen ionları olmalıdır ki, birləşib su yaratsınlar. Buradan nəticə çıxarmaq olar ki, yağışın yağması üçün şimşək və ildırımım olması vacibdir. Bunlarsız yerə bir damla su düşməz. Doğrudan da, Dünya qanunlara söykənir. Qanunlar düzgün başa düşüləndə və düzgün işlədiləndə mövcudat olduğu kimi, yəni mütləq qanunlardan doğan mütləq həqiqətlər kimi dərk olunur. Təbiət qanunlarını anlamayanların Allah haqda fikir söyləmələri cəfəngiyatdan başqa bir şey deyil! Elmlərə söykənmədən yaranış barədə fikir söyləmək olmaz. Sözlə, söhbətlə Allahı vəsf etmək olmaz. Hər hansı müqəddəsin Ruhu dedikdə ona aid olan müsbət nə varsa hamısının məcmusu başa düşülür. “Qoy peyğəmbərimizin Ruhu sənə yar olsun!” -dedikdə, peyğəmbərimizin gücü, qüvvəsi, ağlı, zəkası, cəsarəti, hünəri, dəyanəti sənə kömək olsun deməkdir. Ağır vəziyyətə düşən insanlar qəlbən inandıqlarının Ruhunu çağırırlar. Təsəlli tapırlar, qüvvə yığırlar, cəsarətlənirlər. Yəni bütün bunlar varsa, qoy olsun, nəyi pisdir ki? Qəlbində Allahın sevgisi olan hər kəsin cəsarətli olması ümumi işin xeyrinədir. Söhbətin bu yerində oxucuların eynini açmaq məqsədilə bir ədəbi fənd məncə yerinə düşər. Nöşün ki, biz fənd-fərəcəyə öyrəşmiş adamlarıq: birisi, birisinə arxasını çevirib pul sayanda, o biri deyir “nədi O?”, o da deyir- “nədo balasıdır, fikir vermə”. Yəni heç bir şey. Nəyi deyirəm, Şuşaya atılan İskəndər raketini. Dünya konvensiyalarına görə bu boyda həngamələr uşaq-muşaq əlinə verilən şey deyil, nüvə başlığı qoysan Azərbaycanın yarısını aparar. Ən maraqlısı da odur ki, raketin Yerdən qalxması da, atılan Yerə düşməsi də bir neçə ölkənin süni peykləri tərəfindən qeydə alınıb. Biz isə fikir verməmişik, demişik “Zərər yoxdur”. İndi neçə aydır ki, raketin yekə-yekə hissələrini gəzdirib hamıya göstərirlər, nə olduğunu bilən yoxdur. Bu yerdə Molla Nəsrəddinin bir lətifəsi yadıma düşdü: - deyilənə görə, Mollagilin kəndində-obasında hər cürə heyvanat olurmuş, təkcə qurbağadan başqa. Günlərin birində kəndin uşaqları bir qurbağa tapıb gətirirlər və kimə göstərirlərsə tanıyan olmur. Qərara alırlar ki, gedib Mollaya göstərsinlər. Molla qurbağaya çox baxır, o yana çevirir, bu yana çevirir və heç bir şey anlamayanda özünü toplayıb: “Mən belə başa düşürəm ki, bu ya ana bülbüldür tükünü töküb, ya da bala bülbüldür hələ tük çıxartmayıb.” deyir. Bizə atılan da elə “nədo” balası kimi bir şeydir. Nə uda bilirik, nə qaytara.
Enriko Karuzonun dünyaya səs salmış təcrübəsində iş görən səs dalğaları və səs rəqsləri idi. Bizim eşitmə orqanımız, qulaqlarımız müəyyən diapazonda (16 Hs-dən - 2000 Hs-ə kimi) yerləşən səs rəqslərini eşidir. Görmə orqanımız, gözlərimiz isə çox dar bir zolaqda (0,4 ÷ 0,8 mkm) elektromaqnit dalğalarını görür. Elektromaqnit dalğalarının şkalası isə çox genişdir. Bizim orqanizmimizdə ən çox iş görən dalğalar boyumuz boyda və ondan kiçik ölçülü dalğalardır. Mobil telefonlarımız isə 0.1mm -1m diapazonunda olan dalğalarla işləyir. EM dalğaları vasitəsilə qızdırmaq, yandırmaq, kəsmək və s. mümkündür. Səs dalğalarının yayılması üçün mühit tələb olunur. Vakuumda səs dalğaları yayılmır. Demək, kainatda səs dalğalarının yayılmasından söz gedə bilməz. EM dalğaları isə elektrik və maqnit toplananları bir-birinə perpendikulyar olmaqla istənilən yerdə yayıla bilir. Bu dalğaların ən güclü mənbəyi günəşdir. Biz kosmik fəzadakı sonsuz sayda obyektləri onların şüalandırdığı və ya əks etdirdikləri EM dalğaları (işıq) rəqsləri vasitəsilə görürük. Bütün növ EM dalğaları informasiya daşıyıcılarıdır. Canlı orqanizmlərdə gedən proseslərin hamısı EM dalğalarının iştirakı ilə baş verir. Müxtəlif dini cərəyanların ayrı-ayrı möcüzələri vahid qüvvəyə bağlamaları da məhz EM dalğalarının sonsuz əməllərinin nəticəsidir. İnformasiya daşıyarkən modullaşan da, interferensiya edən də, dispersiyaya uğrayan da elə hər yerə nüfuz edən də EM dalğalarıdır.
Uzun illərdir Kraniologiya (kranion – kəllə (qafa), qafa tası deməkdir). Antropologiyada müxtəlif millətlərin və irqlərin kranioskopik cihazlar vasitəsilə qafa tasının ayrı-ayrı hissələrinin ölçüləri və formalarının variasiyalarını tədqiq edən elm sahəsi kimi fəaliyyət göstərir. Bir tərəfdən qafa tasının müxtəlif variasiyalarının olması Yer kürəsinin müxtəlif dövrlərdə müxtəlif tərkibli EM – dalğaları şüalanmalarına məruz qalmasının göstəricisidirsə, digər tərəfdən qavrama prosesində kəllə çanağının həcmi rezonator kimi rolunun olmasıdır. Qafa tasının həcmi rezonatorun rezonans tezliyinin qiymətinə, ayrı-ayrı hissələrin ölçülərinin variasiyası isə yüksək hormoniyaların registrinə təsir göstərməlidir.
EM dalğalarının insan orqanizmində yarada biləcəyi sirli və möcüzəli fəaliyyətini ilk dəfə dərk edən də XIX əsrin sonunda, XX əsrin əvvəllərində San- Fransiskolu həkim Albert Abrams olmuşdur. Çünki məhz həmin illərdə Nikola Tesla Dünyada ilk dəfə (1889-1891-ci illərdə) yüksək tezliklər texnikasının əsasını qoyurdu. Çox fazlı elektrik maşınları, Tesla transformatorları, yüksək tezlikli boşalmalar, enerjinin və siqnalların məsafəyə naqilsiz ötürülməsi və s. həyata keçirilirdi. Abrams atasından qalan var-dövləti götürüb zəmanəsinin ən qabaqcıl texnologiyaları əsasında yaradılan tibbi istiqamətlərə yiyələnmək üçün Almaniyanın Qeytelberq şəhərinə üz tutmuşdur. Yuxarıda diqqətinizə çatdırdığım Karuzonun şərab bakalı ilə göstərdiyi foksu da elə həmin illərdə görmüş və bu hadisəni canlı orqanizmlərə tətbiq etməklə yeni müalicə üsulları yaratmaq haqda fikirləşmişdi. ABŞ-a qayıdan Abrams Stenford universitetindəki tibb mərkəzində çalışır. O, həm güclü diaqnostik, həm də mahir perkussionist (ayrı-ayrı orqanları barmaqları ilə tıqqıldadıb, sağlam və xəstə orqanların verdikləri səsin fərqinə görə diaqnoz qoymaq) imiş. Günlərin birində rentgen qurğusu qoşulu olduqda O, hiss edir ki, sanki rentgen şüalanması zamanı barmaqlardan gələn səs boğulmuş halda olur. Abrams xəstəni çevirib işini davam etdirdikdə məlum olur ki, xəstə şərq-qərb istiqamətində uzandıqda effekt təkrarlanır. Məlum olur ki, Yerin geomaqnit sahəsi ilə insanın elektromaqnit sahəsi arasında əlaqə mövcuddur. Sonralar O, söndürülmüş rentgen qurğusu ilə xərçəngi olan xəstələrdə də həmin effekti görmüşdü. Yəni, sinir toxumaları rentgen qurğusu işlədikdə də, zədələnmiş olduqda da eyni qaydada yığılırlar. Abrams öz təcrübələri ilə müəyyən etmişdi ki, xəstə toxumaların “Elektron reaksiyaları” adlandırılan effekt xərçəng və vərəmdən tutmuş ta malyariya və streptokoklu xəstəliklərə kimi sağlam insanın orqanizminin hər yerində üzə çıxa bilir. Bu o deməkdir ki, xəstəlik qəfəs səviyyəsində deyil, başqa səviyyədə də üzə çıxa bilər. Məsələn, molekulyar səviyyədə. Abrams deyirdi ki, müəyyən vibrasiyalar vasitəsilə belə molekulyar meylləri aradan qaldırmaq və ya qarşısını almaq mümkün olacaq. Yəni, istənilən xəstəliyin qarşısını almaq mümkündür.
Sonralar Abrams müəyyən etdi ki, xəstə toxumanın şüalanmasını elektrik yükləri kimi naqil vasitəsilə məsafəyə də göndərmək olar. Lakin sağlam bədənin eyni yeri yalnız bir xəstəliyə deyil, müxtəlif xəstəliklərə reaksiya verə bilər. Onda Abrams qarşısına məqsəd qoyur ki, elə bir cihaz düzəltsin ki, toxumadan gələn müxtəlif xəstəliklərin törətdiyi dalğaları tuta bilsin. Beləliklə O, “Refleksofon” adlandırdığı cihazı yaradır. Cihaz həkimin barmaqları ilə yaradılan səslərin yüksəkliklərini verə bilirdi. Belə olduqda daha həkimin xəstəni barmaqlarla müayinə etməsinə ehtiyac qalmırdı. Xəstəliyin şiddəti isə cihazın şkalasından götürülürdü. Abramsın metodikası o dövrün təbabətinin fəlsəfəsini xeyli qabaqlamış oldu. Az sonra Abrams artıq bir damla qanla xəstəliyin nəinki diaqnozunu qoyur, hətta xəstəliyin mərhələsini də təyin edirdi. Abrams qarşısına məqsəd qoymuşdu ki, elə bir generator düzəltsin ki, onun dalğaları ilə müalicə edən dərmanların təsir effektlərini alsın, yəni orqanizmin xəstə yerinə dalğalar göndərib müalicə etsin. Bütün bu işlər Amerikanın Tibb Assosiyasiyasını çox narahat edirdi. Amerikanın həkimlər ordusu Abramsla açıq-aşkar düşmənçilik edirdilər.
1924-cü ildə Abrams vəfat edən kimi bütün tibb jurnalları onu şarlatanlıqda təqsirləndirirlər. Abramsın kəşfi ondan ibarət idi ki, istənilən materiyanın şüalandırdığı dalğaları məsafədən insanların refleksindən detektor (ayırıcı) kimi istifadə etməklə qəbul etmək olur. Yəni məsafədən müalicə və diaqnoz qoymaq mümkündür. Abramsın ardıcılları radio həvəskarları Çikaqo şəhərində yaşayan doktor Q.V.Viggelsvort, elektronika sahəsində mühəndis işləyən qardaşı ilə birlikdə əvvəllər Osilloklastı bəyənməyib tənqid edənlər sonradan “Abramsın qutusu”na azacıq əl gəzdirib xeyli müvəffəqiyyət qazanır və qurğuya dəyişən-tutumlu kondensator əlavə edib adını Patoklast (xəstəlik dağıdan) qoyurlar. Sonralar Patoklastdan istifadə edənlər birləşib “Patoklastlar Assosiasiyası” yaradırlar.
Keçən əsrin 30-cu illərində Patoklastın bir neçə müxtəlif təkmilləşdirilmiş variantlarını hazırlayırlar.
Oksfordlu mühəndis Corc de la Varr və həyat yoldaşı osteopat (sümük potologiyası üzrə mütəxəssis) Maryori düşüncə rezonatoru adlandırdıqları bir neçə tibbi cihazlar ixtira etmişdilər. Həmin cihazların vasitəsilə de la Varr öz laboratoriyasında (1969-cu ildə vəfat edənə qədər) canlı və cansız cisimlərin şüalandırdığı zəif sahələrin xassələrini tədqiq edirdi. Onun fikrincə bütün canlılar müntəzəm olaraq müxtəlif tezlikli EM dalğaları şüalandırırlar. Bunu sadə elementlərdən, molekullardan tutmuş həyatın ibtidai və ali formalarına da aid etmək olar.
De la Varr öz təcrübələri əsasında çox böyük kəşf etmişdi: istənilən bitkidən qoparılmış yarpağın şüalanması bitkininki ilə eynidir. Beləliklə, qanın analizi, hətta fotoşəkil insana necə bağlıdırsa eləcə də insanın şüalandırdığı dalğalar orqanizmə bağlıdır. De la Varr müəyyən etmişdi ki, böyük məsafədən fotoşəkil və ya bir damla qan vasitəsilə diaqnoz qoymaq olar. De la Varr yazırdı: “belə çıxır ki, materiyanın hər bir molekulası özünəməxsus rəqslər generasiya edib radioötürücü kimi işləyə bilir.” Beləliklə, molekullar qrupu qruplaşmış şüalanma yaradır. Demək, bitkidən və ya insandan şüalandırılan sahə məxsusidir, fərdidir. Hər bir insan və ya bitki öz dalğasında da qəbul edir.
Keçən əsrin əvvəllərində, Albert Abramsın başına gələnləri oxuduqca Sovet dövründə fakultəmizdə baş verən hadisələr yadıma düşür. 1960-1990-cı illərdə bizim Fizika fakultəmizin “Fiziki Elektronika” kafedramızda rəhmətlik, sevimli müəllimimiz, professor Əfəndiyev Qafar müəllim plazma fizikası sahəsində özünün yaratdığı elmi istiqamətdə diplomçuları, aspirantları ilə birlikdə bütün İttifaqda tanınan işlər aparırdı. Yazıq deyirdi ki, hər gün axşam növbəsinin dərsləri qurtaranda evdən gəlib (evləri BDU-ya yaxın idi) otaqlardakı şüşə qurğuları yoxlayıb gedirəm. Səhər gəlib görürəm ki, bir neçə qurğuda şüşələr çatlayıb ya da qırılıb tökülüb. O qurğuların yenidən bərpasına xeyli pul, əsəb və vaxt tələb olunurdu. Qafar müəllim üç elmi-tədqiqat otağına taxta qapıların üstündən dəmir qapılar da saldırmışdı. Yəni bütün dünyada, xüsusilə də elm və təbabət sahəsində gizli və dağıdıcı rəqabət həmişə olub, yeniliyə xor baxmaq insanlığın ən çirkin xislətidir.
Oxucular deyəcəklər, bəs Sovetlərdən sonra? Sovetlərdən sonra bütün vəzifələr tanışlıqla paylandığından elmi işlər də ərşə çəkildi. Aparıcı insanlar gözdən düşdülər, küsdülər və yavaş-yavaş elmi də özləri ilə aparıb getdilər. Mənim məhz bu yazım göstərir ki, həmin incidilmiş və küsdürülmüş alimlərin ruhu mövcuddur. Yoxsa bu yazı olmazdı.
Altı min il tarixi olan Şərq təbabətindəki canlı obyektlərin ətrafında yaranan sahə (aura) müəyyən mənada ruha yaxınlaşmağa imkan yaradır. Şərq təbabəti biliciləri, Çin və Tibet lamaları insanların ətrafında yaranan auraya təsir edərək müəyyən müsbət nəticələr əldə edirlər. Bu istiqamətdə ən dəyərli təcrübələri 1984-cü ildə Rusiya Təbiət Elmləri və Nyu-York akademiyasının üzvü Pyotr Petroviç Qoryayev (Moskva Dövlət Universitetinin Biologiya fakultəsində) aparmışdı. O, DNT turşusunun ətrafında mövcud olan Fantom (Phantasma Yunan dilində xəyal deməkdir) adlandırdığı rəqslərin mövcudluğunu isbat etmişdi. İçərisində nümunə olan küvet (şüşə borunun) bir tərəfdən lazerin çıxışı ilə, digər tərəfdən spektroqrafın girişi ilə əlaqələndirilir. Lazer şüaları nümunədən keçib spektrometrə düşür. Nümunə sağlam dananın mədəaltı vəzindən götürülmüşdü. Şüanı təşkil edən dalğalar ölçülərinə uyğun gələn DNT turşusu hüceyrələri ilə təmasda olub çıxışda modullaşmış rəqslər yaradırlar. Günün sonunda nümunə küvetdən götürülür. Səhərisi gün nümunəsiz küvetin çıxışında yenə dünənki rəqslər müşahidə olunur. Həmin rəqslər küvet həcmində qalır. Gündən-günə amplitudası kiçilən rəqslər 40 gündən sonra yox olur. Qoryayevin təcrübəsi müsəlmanların vəfat etmişlərə 40 saxlamalarının səbəbini aydınlaşdırır. Yəni dünyasını dəyişənlərin ruhu hələ 40 gün evdə qalır.
1986-cı ildə Nobel mükafatı almış, molekulyar şüaların kəsişmə nöqtəsində gedən kimyəvi reaksiyaların sürətini tədqiq edən çinli alim Yuan Li bir az da qabağa gedib demişdi: “Mənə istədiyim cihazı verin, sizə sonuncu Tutanxamonun dəfn mərasimində (3500 il əvvəl) baş kahinin son sözlərini deyim”. Söhbət ondan gedir ki, fironları dəfn edərkən onların cənazəsi qoyulmuş Sarkofaqın ətrafında 12 kahin dualar oxuya-oxuya fırlanırlar və hər bir dövrdən sonra axırdan bir kahin sıranı tərk edir. Axıra qalan baş kahin duanın son kəlmələrini deyib Sarkofaqın qapağını örtür. Bəs, Li nə istəyirdi? O, deyirdi ki, “Duanın sözlərinin rəqsləri divarlardakı atom və molekullara keçir və o kiçik həcmi rezonatorlarda rəqslər saxlanmalıdırlar. Mənə qüvvətləndirmə əmsalı çox böyük olan qüvvətləndirici verin”. Bu, Ruhun saxlanma müddətinin sonsuzluğuna işarədir.
2020-ci ilin sonunda ruhun məhz müəmmalı olmasını istəyənlərin hər cürə dözülməz təpkisinə dözməyən Qoryayev 78 yaşında ürək tutmasından vəfat etdi. (bəziləri deyir, öldürüldü) Bir neçə ölkə tərəfindən elmi nəticələri Nobel mükafatına təqdim edilmiş akademik P.P.Qoryayevin əziz xatirəsi onu sevənlərin qəlbində hələ uzun müddət qalacaqdır. Ruhu şad olsun! Amin!
Oxuculara bildirirəm ki, Youtube-da Dünya səviyyəli, baxılan və sevilən Ukraynalı bloger Dmitriy Qordonun professor P.P. Qoryayevlə və St-Peterburq universitetinin dilçilik kafedrasının müdiri prof. Tatyana Vladimirovna Çerniqovskaya ilə müsahibələri var. Hər iki müsahibədə bizim fikrimizlə həmahəng olmaqla bərabər həm də çox müasir elmi səviyyədə söhbətlər gedir. Müasir Psixolinqvistika və Neyrolinqvistika sahələrinin görkəmli nümayəndəsi professor Çerniqovskaya deyir ki, indi inteqral fəaliyyəti bütöv anlanılmamış beyni tam öyrənmək üçün yeni metodologiya tələb olunur. Hər bir neyron hüceyrəsinin ətrafında Günəş sistemində olduğu kimi onlarla nano ölçülü peyklər fırlanır. Beynin yaddaşında qalan da elə peyklərin həmin andakı vəziyyətləridir. Nano texnologiyanın inkişafı gələcəkdə insan beynində baş verən, indi dərk edə bilmədiyimiz prosesləri üzə çıxaracaq. Qoryayev ruhun və ya maddənin birinciliyini özünəməxsus tərzdə həll edir: O deyir: təfəkkürdəki fikir danışıq prosesində sözə çevrilir. Söz, səs dalğalardır-maddidir, və ya yazılır. Yazı da təfəkkürdəki fikrin-düşüncənin maddiləşməsidir. Demokritin “söz əməlin kölgəsidir” ifadəsi təsdiqini tapır. Yəni ilkin, idrakdakı düşüncə- ruh birincidir, eşitdiyimiz, oxuduğumuz isə ikinci.
De la Varr, insan təfəkkürü ilə bitkilərə göstərilən təsiri özünün ən güclü təcrübəsi hesab edirdi. Bu o deməkdir ki, insan təfəkkürü hüceyrə qəfəsinin yaranmasına təsir göstərə bilir. O, bu fikri Britaniyanın ən görkəmli fiziklərindən birinə deyib, həm də əlavə edir ki, fikri düzgün yönəltməklə kainat enerjisinə də çıxmaq olar. Onun bu fikrinə fizik çox kəskin cavab verir: “Mən sizə inanmıram, Mister de la Varr deyir. Əgər siz düşüncənizlə bitkinin atomlarına təsir edə bilirsinizsə onda biz gərək materiya haqda biliklərimizə əl gəzdirək.” “Əlbəttə,- deyir de la Varr , - hətta müasir biliklərin hamısını silkələmək lazımdır. Həmin enerji riyazi formullara necə daxil olacaq. Enerjinin saxlanma qanunu necə ifadə olunacaq?” Doğrudan da çox çətin məsələdir.
Bəli, Albert Abramsın da, de la Varın da, P.P.Qoryayevin də çoxlu paxıllığını çəkənlər, işlərinə mane olanlar və düşmənçilik edənlər olub. Hamısı da həkimlər. Hippokrat andı içən həkimlər. Pula-paraya sitayiş edən, yarımştat Əzrailə qulluq göstərən həkimlər. Pandemiya vaxtı həkimlərin iç üzü çıxdı üzə. Milli gəlirin qeyri-bərabər bölünməsinin ən parlaq nümunələri, ayda 200 AZN-ə qulluq edən həkimlər, indi özünüzü pulun gətirəcəyi müsibətlərdən qoruyun. El arasında gəzən söhbətlərə görə indi “ev, bağ, maşın satan millət, alan isə yalnız həkimlərdir.” Nə etmək olar, müqəddəs Ruh buna da bir əncam çəkər! İnşallah!