Qarabağ Gündəm Cəmiyyət Hadisə Siyasət Dünya Sağlamlıq Sosial-İqtisadi
Azərbaycan NATO üçün tranzit rolunu oynayacaq - Danışıqlar gedir
Azərbaycan NATO üçün tranzit rolunu oynayacaq - Danışıqlar gedir

"Azərbaycan Əfqanıstandan çıxarılan NATO hərbi texnikasının ixracı üçün nəqliyyat zəncirində öz iştirakı barədə təkliflərə başladı. Eyni zamanda, yalnız Əfqanıstandan hava nəqliyyatı ilə deyil, həm də malların quru nəqliyyatı ilə daşınmasındakı iştirak barədə də danışıqlar gedir".

Bu fikirləri siyasi şərhçi Züriyə Qarayeva Bizimyol.info saytına açıqlaması zamanı bildirib.

Züriyə Qarayeva Züriyə Qarayeva

Onun sözlərinə görə, 2008-ci ildə Amerika Birləşmiş Ştatları ilə Pakistan arasındakı münasibətlər gərgin bir xarakter almağa başladıqda, Vaşinqton və müttəfiqləri Əfqanıstandakı Beynəlxalq Təhlükəsizliyə Yardım Qüvvələri üçün Rusiya və Orta Asiya üzərindən Avropadan gələn malları çatdıran Şimal Dağıtım Şəbəkəsi (ŞDŞ) yaratdılar.

"2015-ci ildə Rusiya bu malların tranziti ilə bağlı müqavilələri ləğv etdi, lakin ŞDŞ Gürcüstan və Azərbaycan üzərindən malları, Xəzər dənizi ilə Qazaxıstana və daha sonra Özbəkistan və Əfqanıstana çatdıraraq öz fəaliyyətini davam etdirir. Şəbəkə nəinki Əfqanıstana mal çatdırır, həm də Əfqanıstandan xarici hərbi texnikanın ixracı üçün əsas yol olaraq qalır. ABŞ artıq bu dəhlizlə hava yolu ilə Əfqanıstandan idxal və ixrac olunan hərbi texnikanın ümumi həcminin 6% -ə qədərini nəql edib.

Onu da qeyd edim ki, ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri ölkəmizin hava məkanından istifadə etməklə yanaşı, Əfqanıstandakı ABŞ hərbçiləri üçün yanacaq, geyim və qida da daxil olmaqla, öldürücü olmayan avadanlıqların üçdə birindən çoxu Bakıdan keçir. Pakistan ABŞ üçün bağlandıqdan sonra, bu yol Əfqanıstana yanacaq çatdırmaq üçün əsas vasitə oldu. Baxmayaraq ki, ŞDŞ xətti ilə yerüstü logistika istifadəsi ABŞ-a ayda 100 milyon dollara başa gəlir. Yəni Pakistan ərazisindən keçən marşrutlardan daha çox.

Beləliklə, Azərbaycanın NATO hərbi texnikasının Əfqanıstandan ixracı üçün istifadə oluna biləcəyi barədə yeni "Lazurit Dəhlizi" ilə bağlı müqavilənin imzalanması 15 noyabr 2017-ci ildə baş tutdu. Bu ilin yanvar ayının ortalarında nəqliyyat və rabitə sahəsində qarşılıqlı təsir yolu ilə "Lazurit Dəhlizi" nin imkanlarını genişləndirmək üçün yaradılmış Türkmənistan, Azərbaycan və Əfqanıstanın idarələrarası qrupu liderlərinin üçtərəfli onlayn görüşü keçirildi. Danışıqlardan sonra tərəflər bu sahədə əməkdaşlıq üçün yol xəritəsi imzaladılar və hər ölkədən dəhlizin nəqliyyat operatorlarını təyin etdilər.

Düşünürəm ki, layihə iştirakçıları Amerika qoşunlarının və NATO müttəfiqlərinin hərbi hissələrinin oradan çəkilməsindən sonra Əfqanıstanın necə olacağı barədə sabit bir təsəvvürə sahibdirlər.

Əfqanıstan Prezidenti Əşrəf Qani, mövcud hakimiyyət orqanlarının yaradılan 40 minluk ordu və NATO-dan qalan 1 milyard dollar məbləğində hərbi texnikanı nəzərə alaraq vəziyyəti nəzarətdə saxlaya biləcəyinə inanır.

Hesab edirəm ki, nəzəri səviyyədə Kabili Xəzər və Avropa ölkələri ilə birləşdirən beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri şəbəkəsinə daxil etməklə Əfqanıstanın iqtisadi inkişafını təşviq etmək imkanları barədə danışmaq olar. Ancaq bəziləri yeni nəqliyyat layihəsinin perspektivlərinə şübhə edə bilərlər. Çünki, ABŞ Əfqanıstandan qoşunları çıxarmaqla dolayı yolla Talibanın hakimiyyətə gəlməsinə icazə verdi".

Siyasi şərhçinin sözlərinə görə, ABŞ-ın Əfqanıstandan getməsindən sonra “Taliban”a təsir edəcək və sülh qura biləcək yeganə qüvvə Pakistandır.

"Bildiyimiz kimi, Azərbaycan üçün Pakistanın ön planda görünməsi, Lapis Lazuli marşrutu dəhlizinin canlandırılmasında əhəmiyyətli bir amil ola bilər. Həmçinin Türkiyə-Azərbaycan-Pakistan ittifaqı ilə cənubi Asiyada ölkəmizin siyasi və iqtisadi təsirini artırmaq üçün tranzit xəttinin önəmi yüksəkdir. Hər halda, Lapis Lazuli Dəhlizi Hindistan Okeanı sahilindəki Gvadar limanına gedən Çin-Pakistan iqtisadi dəhlizi ilə rəqabət aparacaq. Bundan əlavə, dəhliz Əfqanıstanın məhsullarını ixrac etmək üçün Pakistan, İran və Rusiya limanlarından asılılıqdan azad olmasına kömək edəcəkdir. Beləliklə, Azərbaycanın böyük strateji önəmə sahib olduğu geniş coğrafi diapazonda bir iqtisadi rəqabət qızışmaqdadır. Diqqət edin, əgər Gürcüstanın dərin dəniz Anakliya limanının inşasını və Zəngəzurdan keçəcək Qərbi Azərbaycan-Naxçıvan dəhlizini də nəzərə alsaq, iqtisadi rəqabətin miqyasının nəhəngliyini təsəvvür etmək olar. Məlumdur ki, Əfqan meyvələri və pambıqları layihənin gəlirliyini təmin etmək üçün kifayət deyil. Çini onsuz da Azərbaycan və qonşu ölkələr vasitəsilə Avropaya bağlayan Qərb-Şərq və Cənub-Şimal kimi tranzit layihələr də var.

Bir sözlə, Orta Asiyadan Aralıq dənizinə və Fin körfəzindən Fars körfəzinədək geniş spektrli, həmçinin çox şaxəli istənilən tranzit dəhlizində Azərbaycanın iştirakı mütləqdir. Seçimi sifarişçilər, qərarı isə rəqabətin nəticəcələri verəcək".

Leyla Mirzə

Son xəbərlər
Bütün xəbərlər »