“Şollerin arxivi” filmi ilə Azərbaycanda, eləcə də, xarici ölkələrdə diqqətləri üzərinə çəkən rejissor Cəlaləddin Qasımov “Yeni Müsavat” qəzetinin redaksiyasında qonaq olub.

Suallarımıza cavab verən rejissorla söhbətə beynəlxalq festivallarda qazandığı uğurlardan başladıq:

Cəlaləddin Qasımov

“Festivallarda orada iştirak edənlərə üstünlük verirlər. Biz isə filmimizi göndərsək də, özümüz gedə bilmirik. Hər şeyi öz gücümüzə edirik. 8 festivalda birinci yerə layiq görülmüşük. Mənə təsir edən erməni filmlərinin festivallarda üstünlük təşkil etməsidir. Onlar Qarabağ mövzusunda, Xocalını tərsinə çəkib, dünyaya çatdırır. Ermənilər 6 ölkə ilə birlikdə “Axırıncı sakin” adlı film çəkiblər. Filmdə Azərbaycan ermənilərə hücum edir, tək qalan bir qız atasını gözləyir. Atasını azərbaycanlılar əsir götürür, dəlixanaya salır və ermənilərə geri qaytarmır. Ssenari bu səpkidədir. O filmlə bir neçə festivalda rastlaşmışam. Ermənilər 2018-ci ildə Kannda keçirilən “Aralıq dənizi” festivalına o filmlə qatılmışdı. Amma birincilik uğrunda mübarizədə biz onları keçdik. Daha sonra mənə mesaj gəldi ki, filminiz çox gözəl idi, rüsum ödəmədən bütün filmlərinizi göndərə bilərsiniz".

- Hazırda festivallara göndərdiyiniz hansı film var?

- Kanndan istək oldu deyə iki sənədli film göndərmişik. Nobel qardaşları ilə bağlı film çəkmişəm. Onu göndərdim. Çünki Nobel qardaşlarını dünyada hamı tanıyır. Onların Azərbaycandakı fəaliyyətindən çox az adam məlumatlıdır. Ikinci film isə Stalinlə bağlıdır. Hər iki film ibaxış üçün Kanna göndərdik. O filmləri 6-7 A kateqoriyalı festivala göndərmişik. İnanıram ki, bu filmlər də “Şollerin arxivi” və “Edam günü “ kimi Azərbaycanı dünyada tanıdacaq.

- Ard-arda bir neçə festivalda birincilik qazandınız. Lakin sizin bu uğurlarınıza inanmayanlar da oldu...

- Hollandiyada “Europan” festivalında finala çıxdıq. Azərbaycanda yazırdılar ki, inandırıcı deyil. Əlimdə sübutlar var. Bu qədər yalanı necə demək olar?

“Şollerin arxivi” bədii filmi beynəlxalq festivallarda qazandığı uğuruna şübhə ilə yanaşanlara bildirmək istəyirəm ki, bu siyahıda adı gedən hər bir festivalların adlarını və tarixini yoxlaya bilərlər. Bu meydan, bu da ekran. Mənə təsir edən odur ki, Avropa, Amerika festivallarında seçilmiş filmlərin siyahısına baxanda, erməni filmləri ilə tez-tez rastlaşıram. Həm də Qarabağ mövzusunda çəkilmiş filmləri görürəm, amma Azərbaycan filmi indi də rastlaşmıram. Mən mübarizəmi o festivallarda aparıram.

“Şollerin arxivi” bədii filmi dünyada böyük marağa səbəb olub. Belə ki, son 8 ay ərzində iyirmi beş beynəlxalq festivalda uğur əldə edərək, Azərbaycan kino tarixinin ən çox mükafat qazanan ekran əsəri kimi rekord müəyyənləşdirib. Dünyanın beş qitəsini gəzib, qırx beşə yaxın ölkədə keçirilən festivalda iştirak edərək, neçə-neçə beynəlxalq mükafatın sahibi olub. Qeyd edim ki, filmin çəkilişlərini heç bir maddi dəstək olmadan öz hesabımıza etmişik.

İstehsal etdiyimiz filmlər kommersiya məqsədi ilə çəkilməyib. Ölkəmizi xaricdə keçirilən beynəlxalq festivallarda tanıtmaq, göstərmək üçün çəkmişik və buna da nail olmuşuq. “Şollerin arxivi” bədii filmi əsəri Avropa mədəniyyətindən, azərbaycanlıların sədaqətindən, Azərbaycan Almaniya dostluğundan, ölkəmizin multikultural dəyərlərindən bəhs edir.

“Şollerin arxivi” filminə görə bir çox festivallar bizə dəvətlər göndərib, ön sırada VİP yer veriblər, qırmızı xalça üzərindən keçənlərin siyahısına əlavə ediblər, lakin maddi çatışmazlıq üzündən gedə bilməmişik. Keçən ay İtaliya, Hollandiya və Meksika festivallarından dəvət almışdıq, özümüz gedə bilməsək də, film ən yüksək mükafata layiq görülüb.

“Şollerin arxivi” bədii filmi barədə Niderlandın “31mag” jurnalının saytında iki məqalə yerləşdirilib. Məqalədə qeyd edilib ki, film Niderlandın “European Cinematography Awards” festivalında “Ən yaxşı dram” kateqoriyası üzrə uğur qazanıb. Eyni zamanda, film Hollivudda yerləşən “Global Nonviolent Film Festival”da ən yüksək mükafat alan film kimi, “Daria! Magazine” jurnalında göstərilib, film barəsində ətraflı məlumat verilib.

“Şollerin arxivi” filmi dünya film bazarında Vimeo, Amazon ABŞ, Amazon İngiltərə, UDU Digital, Hollivud produserləri ilə əlaqə məkanı olan iPitch.tv platformalarında yerləşdirilib. Qeyd edim ki, filmin çəkilişlərini heç bir maddi dəstək olmadan öz hesabımıza etmişik.

- Sizə dəstək olması üçün hansısa qurumlara müraciət etmisiniz?

- Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan kinematoqrafiyasının konsepsiyası” layihəsi, kinomuzun inkişafı ilə bağlı sərəncamı özəl prodakşınlara böyük dəstəkdir. Ölkəmizi, mədəniyyətimizi beynəlxalq festivallarda təmsil edəcəyik. Lakin konkret maddi dəstəyə ehtiyac olduğunu da gizlətmirik. Düzdür, Diaspora İdarəsindən 4 nəfər zəng eləmişdi ki, bizə dəstək olmağa hazırdırlar. Amma hələ ki, hər şeyi öz gücümüzə edirik. Bir çox dövlət orqanlarına müraciət etsək də, heç bir kömək edən olmayıb.

- Son illər kommersiya filmlərinin sayı günbəgün artır. Onlar bəzən tənqid olunur, bəzən bəyənilir. Necə düşünürsünüz, yeni çəkilən filmlər beynəlxalq festivallarda Azərbaycanı təmsil edə biləcək səviyyədədir?

- Mən filmləri kommersiya məqsədi ilə çəkmirəm. Məqsədim Azərbaycanı dünyada tanıtmaqdır. Hollivudda bir iclasda iştirak etdim, orda dedilər ki, sizin kino ilə bağlı akademiyanız olmaya bilər, amma ssenariləriniz, süjet xəttiniz bizim ruhumuzu oxşayır. Azərbaycanda çox filmlər çəkilir. Bunu dünyaya çıxarmaq lazımdır. Bizim kommersiya filmlərimiz gənc nəslin tərbiyəsini, mənəviyyatını pozur.

- Bir müddət öncə incəsənət xadimləri ilə prezident İlham Əliyevin görüşü oldu. Hər kəs fərqli istəklər və təkliflər irəli sürdü. Siz orada olsaydınız, nə istəyərdiniz?

- Cənab prezident indiyə qədər mədəniyyətimizə çox dəstək olub. Incəsənət xadimləri ilə görüş də onlardan biri idi. Biz də Prezident Aparatına və Mədəniyyət Nazirliyinə müraciət etmişik. Xarici ölkələrdə Azərbaycanı təmsil edirik. Bizə dəstək olunmasını istəmişik. İnanırıq ki, tezliklə cavab gələcək.

- Tahir İmanov televiziyaların onlara qoyduğu qadağadan, bəstəkar babasının adına küçə verilməsindən danışdı. Bəhram Bağırzadə Zeynalabdin Tağıyevə heykəl qoyulmasını xahiş etdi. Onların istəkləri birmənalı qarşılanmadı. Aktyorlar tənqid edildi ki, cəmiyyətin və mədəniyyətin problemlərini dilə gətirməli idilər.

- Məncə, haqsız tənqidlər idi. Z. Tağıyev haqqında biz də film çəkmişik hazırda montajdadır. O Azərbaycan üçün çox işlər görüb. Təhsilimiz üçün var-dövlətini əsirgəməyib. Filmdə onunla bağlı çox faktlar aşkarlamışıq. 1915-ci ildə o Tovuza gedib. Ermənilər Tovuzun Əlibəyli kəndinə ağır zərbələr endirib. Zeynalabdin Tovuza yardım göndərib, kəndliyə dəyən ziyanı ödəyib. Onun qəhrəmanlıqları çoxdur. Musa Nağıyev barədə də film çəkmişik. Onların xeyirxahlıqlarını insanlara çatdırmaq lazımdır.

- Filmin təqdimatı nə zamana planlaşdırılır?

- Yalnız “Şollerin arxivi” filmində Mədəniyyət Nazirliyi dəstək oldu. Yenidən nazirlikdən kömək görsək, digər filmlərin də təqdimatını keçirəcəyik.